Cơ quan thuế Việt Nam có chấp nhận phương pháp POC không?

[Son.Tran]

Cơ quan thuế Việt Nam chấp nhận doanh nghiệp áp dụng phương pháp Percentage of Completion (POC) để ghi nhận doanh thu trong các hợp đồng xây dựng và lắp đặt nếu đáp ứng các điều kiện theo quy định của Luật Thuế và Chuẩn mực Kế toán Việt Nam (VAS). Tuy nhiên, doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về ghi nhận doanh thu, chi phí và kê khai thuế.

---

1. Cơ sở pháp lý về việc áp dụng phương pháp POC tại Việt Nam​

1.1. Theo Chuẩn mực Kế toán Việt Nam (VAS 15 - Doanh thu và Thu nhập khác)​

Theo VAS 15, doanh nghiệp có thể ghi nhận doanh thu theo phương pháp POC nếu đáp ứng các điều kiện sau:

• Doanh thu hợp đồng có thể đo lường một cách đáng tin cậy.
• Chi phí liên quan đến hợp đồng có thể xác định và đo lường đáng tin cậy.
• Hợp đồng có thể xác định rõ tiến độ thực hiện để đo lường mức độ hoàn thành.

=> Nếu các điều kiện trên được đáp ứng, doanh thu và chi phí phải được ghi nhận theo mức độ hoàn thành của hợp đồng trong từng kỳ kế toán.

1.2. Theo quy định của Cơ quan thuế Việt Nam​

Căn cứ vào:

• Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14
• Thông tư 78/2014/TT-BTC hướng dẫn về thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN)
• Thông tư 200/2014/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp
• Thông tư 39/2014/TT-BTC hướng dẫn về hóa đơn và chứng từ

Cơ quan thuế Việt Nam chấp nhận phương pháp POC, nhưng có một số yêu cầu chặt chẽ để tránh gian lận doanh thu:

1. Doanh thu ghi nhận phải phù hợp với hóa đơn đã xuất và được kê khai thuế GTGT đúng kỳ.
2. Doanh nghiệp phải có đầy đủ hồ sơ hợp đồng, chứng từ kế toán hợp lệ để chứng minh mức độ hoàn thành của dự án.
3. Mức độ hoàn thành phải được đo lường theo phương pháp hợp lý và có thể kiểm tra.
4. Nếu doanh nghiệp có sự khác biệt giữa doanh thu kế toán và doanh thu tính thuế TNDN, doanh nghiệp cần điều chỉnh hợp lý khi quyết toán thuế.

---

2. Lưu ý quan trọng khi áp dụng phương pháp POC đối với thuế tại Việt Nam​

2.1. Đối với thuế giá trị gia tăng (GTGT)​

• Doanh nghiệp chỉ được ghi nhận doanh thu chịu thuế GTGT khi đã xuất hóa đơn.
• Thời điểm xuất hóa đơn: Theo Thông tư 39/2014/TT-BTC, hóa đơn phải được xuất khi:
  
  • Nghiệm thu từng phần của công trình hoặc dự án.
  • Nếu hợp đồng không có quy định về thanh toán theo tiến độ, hóa đơn phải được xuất khi hoàn thành toàn bộ công trình.

2.2. Đối với thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN)​

• Doanh nghiệp phải ghi nhận doanh thu tính thuế TNDN theo nguyên tắc phù hợp với chi phí phát sinh.
• Nếu doanh nghiệp ghi nhận doanh thu theo POC nhưng cơ quan thuế xác định doanh thu thực tế thấp hơn hoặc không phù hợp, có thể bị truy thu thuế.
• Nếu có sự khác biệt giữa doanh thu kế toán (theo POC) và doanh thu tính thuế TNDN (theo hóa đơn đã xuất), doanh nghiệp cần có thuyết minh rõ ràng trong tờ khai thuế.

2.3. Đối với hồ sơ chứng từ kế toán​

Để tránh rủi ro thuế, doanh nghiệp cần chuẩn bị hồ sơ chặt chẽ, bao gồm:
Hợp đồng kinh tế: Xác định rõ phương thức thanh toán, tiến độ thực hiện, điều khoản nghiệm thu.
Biên bản nghiệm thu từng phần: Chứng minh mức độ hoàn thành của công trình.
Bảng tính toán mức độ hoàn thành: Dựa trên chi phí phát sinh, sản lượng hoàn thành, hoặc đánh giá chuyên gia.
Hóa đơn đã xuất: Khớp với mức độ nghiệm thu.
Báo cáo tài chính: Phản ánh chính xác doanh thu theo POC.

---

3. Rủi ro khi áp dụng phương pháp POC và cách phòng tránh​

3.1. Rủi ro bị truy thu thuế​

• Vấn đề: Nếu cơ quan thuế xác định doanh thu chưa phù hợp với hóa đơn đã xuất, doanh nghiệp có thể bị truy thu thuế GTGT và TNDN.
• Cách phòng tránh:
  
  • Ghi nhận doanh thu theo POC phải đồng nhất với hóa đơn và chứng từ nghiệm thu.
  • Đảm bảo doanh thu kế toán không khác biệt quá lớn so với doanh thu tính thuế.

3.2. Rủi ro ước tính sai mức độ hoàn thành​

• Vấn đề: Nếu doanh nghiệp ước tính sai chi phí hoặc sản lượng hoàn thành, có thể dẫn đến sai lệch doanh thu và lợi nhuận.
• Cách phòng tránh:
  
  • Sử dụng phương pháp đo lường mức độ hoàn thành có căn cứ rõ ràng.
  • Thường xuyên cập nhật dự toán chi phí và doanh thu theo thực tế triển khai.

3.3. Rủi ro chênh lệch giữa kế toán tài chính và kế toán thuế​

• Vấn đề: Doanh thu kế toán theo POC có thể không khớp với doanh thu ghi nhận để tính thuế TNDN.
• Cách phòng tránh:
  
  • Thuyết minh rõ ràng sự khác biệt trong tờ khai quyết toán thuế.
  • Lập bảng đối chiếu doanh thu kế toán và doanh thu tính thuế.

---

4. Kết luận​

Cơ quan thuế Việt Nam chấp nhận phương pháp POC, nhưng doanh nghiệp cần đảm bảo doanh thu ghi nhận theo POC phù hợp với hóa đơn xuất ra và các chứng từ liên quan.
Doanh nghiệp cần lập hồ sơ chứng minh mức độ hoàn thành công trình và theo dõi chi tiết sự chênh lệch giữa doanh thu kế toán và doanh thu tính thuế.
Quản lý chặt chẽ hồ sơ kế toán, biên bản nghiệm thu, bảng phân tích chi phí và doanh thu để tránh rủi ro bị truy thu thuế.

Nếu doanh nghiệp có hợp đồng xây dựng hoặc dự án dài hạn, nên trao đổi với cơ quan thuế hoặc chuyên gia tư vấn thuế để đảm bảo tuân thủ đúng quy định khi áp dụng phương pháp POC.

Hiểu giúp chúng ta khác biệt và làm tốt hơn.

Dễ dàng hơn nữa các bạn có thể tham gia các khoá học của CLEVERCFO:
Khóa CFO: https://clevercfo.com/khoa-hoc-cfo
Khóa kế toán trưởng: https://clevercfo.com/ke-toan-truong
Khóa online: http://clevercfo.com/online