Ví dụ Stress test trong doanh nghiệp xây dựng với số liệu minh họa cụ thể, phân tích tác động và đề xuất giải pháp

[Son.Tran]

Dưới đây là các tình huống stress test trong doanh nghiệp xây dựng với số liệu minh họa cụ thể, phân tích tác động và đề xuất giải pháp giúp ban lãnh đạo, giám đốc tài chính (CFO) và kế toán trưởng đánh giá khả năng chống chịu trước rủi ro thị trường và vận hành.


️ THÔNG TIN DOANH NGHIỆP GIẢ ĐỊNH

• Loại hình: Công ty xây dựng dân dụng và công nghiệp
• Doanh thu bình quân tháng: 50 tỷ VND (dựa theo tiến độ hợp đồng)
• Tỷ suất lợi nhuận gộp: 12%
• Chi phí cố định (quản lý + văn phòng + nhân sự): 5 tỷ/tháng
• Chi phí tài chính (lãi vay): 1.5 tỷ/tháng
• Công trình đang thi công: 5 dự án lớn
• Dự phòng bảo hành công trình: 2 tỷ
• Tiền mặt + tương đương tiền: 10 tỷ
• Công nợ phải thu từ chủ đầu tư: 80 tỷ
• Công nợ phải trả nhà thầu phụ & vật tư: 60 tỷ

CÁC KỊCH BẢN STRESS TEST & PHÂN TÍCH

❶ Kịch bản 1: Chủ đầu tư chậm thanh toán 3 tháng (trì hoãn 40% dòng tiền)​

• Doanh thu theo tiến độ vẫn ghi nhận: 50 tỷ
• Nhưng thanh toán thực thu chỉ còn 60% × 50 = 30 tỷ/tháng
• Trong khi chi phí thanh toán nhà thầu, nhân công, vật tư = 90% doanh thu = 45 tỷ
• Thiếu hụt dòng tiền = 45 – 30 = -15 tỷ/tháng

➡ Tác động:

• Mất khả năng thanh toán nhà thầu phụ, vật tư → đình trệ công trình
• Phải vay nóng hoặc trả lãi chậm → ảnh hưởng uy tín & tín dụng
• Rủi ro phạt tiến độ, trễ bàn giao

➡ Giải pháp đề xuất:

1. Thỏa thuận hợp đồng có điều khoản phạt chậm thanh toán và bảo lãnh thanh toán
2. Duy trì hạn mức tín dụng lưu động dự phòng theo từng dự án
3. Đàm phán trả chậm với nhà thầu phụ hoặc chia tiến độ nhỏ
4. Áp dụng quy trình kiểm soát công nợ chặt chẽ & báo cáo tiến độ kèm cảnh báo
5. Tách riêng dòng tiền theo từng dự án để dễ kiểm soát luồng thu chi

❷ Kịch bản 2: Giá vật liệu tăng đột ngột 20% trong vòng 2 tháng

• Giá vật liệu chiếm ~40% giá trị hợp đồng → ảnh hưởng biên lợi nhuận
• Tổng chi phí đầu vào tăng 8% trên doanh thu → biên lợi nhuận gộp từ 12% → còn ~4%
• Với 50 tỷ doanh thu → lợi nhuận gộp còn 2 tỷ → sau chi phí cố định và tài chính = lỗ 4.5 tỷ

➡ Tác động:

• Mất lợi nhuận, ảnh hưởng ROE, chi phí vốn đội lên
• Không thể điều chỉnh giá đã ký trong hợp đồng cố định (trừ hợp đồng điều chỉnh trượt giá)

➡ Giải pháp đề xuất:

1. Cập nhật bảng giá trượt định kỳ và đưa vào điều khoản hợp đồng (giá điều chỉnh theo chỉ số CPI/chi phí nguyên liệu)
2. Đàm phán nhà cung cấp cố định đơn giá trong tối thiểu 3–6 tháng
3. Thiết lập định mức dự phòng giá nguyên vật liệu cho các dự án kéo dài
4. Tăng cường thi công nhanh giai đoạn có giá thấp hơn
5. Tìm vật liệu thay thế tương đương, nội địa hóa nguồn cung

❸ Kịch bản 3: Dự án lớn bị tạm dừng thi công do pháp lý 4 tháng

• Dự án A chiếm 30% doanh thu → mất 15 tỷ doanh thu/tháng
• Doanh thu còn lại: 35 tỷ → lợi nhuận gộp: 35 × 12% = 4.2 tỷ
• Chi phí cố định + tài chính vẫn 6.5 tỷ → lỗ 2.3 tỷ/tháng

➡ Tác động:

• Nhân công và máy móc bị dừng hoạt động → không tạo doanh thu nhưng vẫn phải trả phí
• Mất cân bằng lịch thi công & luân chuyển thiết bị, vật tư
• Giảm tính thanh khoản dòng tiền hoạt động

➡ Giải pháp đề xuất:

1. Tái điều phối máy móc & nhân lực sang công trình khác còn hoạt động
2. Đàm phán thanh toán phần khối lượng đã thực hiện trước khi dừng
3. Xem xét cho thuê lại thiết bị, nhân công trong thời gian ngừng dự án
4. Thiết lập quỹ dự phòng pháp lý hoặc mua bảo hiểm gián đoạn thi công

❹ Kịch bản 4: Lãi suất vay tăng từ 10% → 14%/năm

• Nợ vay 150 tỷ × 4% = tăng chi phí tài chính thêm 6 tỷ/năm ~ 500 triệu/tháng
• Tác động làm biên lợi nhuận sau thuế giảm ~15%
• Tỷ lệ nợ/vốn chủ tăng → khó tiếp cận vốn mới

➡ Giải pháp:

1. Chuyển một phần nợ vay sang vay trung/dài hạn có lãi suất cố định
2. Xem xét huy động vốn từ đối tác, cổ đông chiến lược hoặc ứng trước từ chủ đầu tư
3. Ưu tiên dùng doanh thu dự án không vay (self-financed) để giảm rủi ro chi phí vốn
4. Chủ động báo cáo định kỳ dòng tiền & quản lý hệ số nợ theo từng dự án

TỔNG HỢP STRESS TEST – DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG

Kịch bản	Tác động chính	Giải pháp đề xuất
Chủ đầu tư chậm thanh toán	Thiếu dòng tiền, đình trệ tiến độ, mất uy tín	Đàm phán điều khoản thanh toán, giãn chi trả nhà thầu
Tăng giá vật tư 20%	Mất lợi nhuận, không đủ chi phí	Trượt giá hợp đồng, đàm phán nhà cung cấp, định mức
Dự án bị dừng thi công do pháp lý	Mất doanh thu, tăng chi phí bảo trì máy móc	Tái phân bổ tài nguyên, đàm phán thanh toán tạm ứng
Tăng lãi suất vay	Chi phí vốn tăng, ROE giảm, khó vay thêm	Cơ cấu lại nợ, tìm nguồn vốn khác, giảm lệ thuộc tín dụng

Hiểu giúp chúng ta khác biệt và làm tốt hơn.

Các bạn có thể tham gia cùng chúng tôi tại các khoá học của CLEVERCFO:
Khóa CFO: https://clevercfo.com/khoa-hoc-cfo
Khóa kế toán trưởng: https://clevercfo.com/ke-toan-truong
Khóa online: http://clevercfo.com/online