Ví dụ stress test trong doanh nghiệp thương mại (bán buôn, bán lẻ) vđi kèm phân tích tác động và đề xuất giải pháp tài chính & vận hành

[Son.Tran]

Dưới đây là các tình huống stress test trong doanh nghiệp thương mại (bán buôn, bán lẻ) với số liệu minh hoạ cụ thể, đi kèm phân tích tác động và đề xuất giải pháp tài chính & vận hành. Mô hình này phù hợp để CFO hoặc kế toán trưởng đánh giá khả năng chống chịu tài chính và xây dựng phương án ứng phó hiệu quả.

THÔNG TIN DOANH NGHIỆP GIẢ ĐỊNH

• Loại hình: Bán lẻ điện máy
• Doanh thu bình quân tháng: 25 tỷ VND
• Tỷ suất lợi nhuận gộp: 20%
• Chi phí bán hàng & QLDN cố định: 4 tỷ/tháng
• Chi phí tài chính (lãi vay): 1 tỷ/tháng
• Hàng tồn kho trung bình: 30 tỷ
• Vốn lưu động ròng: 5 tỷ
• Hệ số nợ vay ngắn hạn: 15 tỷ (đến hạn trả trong 6 tháng)

CÁC KỊCH BẢN STRESS TEST & PHÂN TÍCH

❶ Kịch bản 1: Doanh thu giảm 40% do thị trường tiêu dùng suy yếu​

• Doanh thu mới: 15 tỷ/tháng
• Lợi nhuận gộp mới: 15 × 20% = 3 tỷ
• Chi phí cố định + tài chính: 4 + 1 = 5 tỷ
• Lỗ vận hành: 3 – 5 = -2 tỷ/tháng

➡ Tác động:

• Dòng tiền âm liên tiếp → áp lực trả nợ, mất cân đối thanh khoản
• Khả năng chậm trả nợ ngân hàng, ảnh hưởng xếp hạng tín dụng
• Không có khả năng nhập hàng → mất thị phần vào tay đối thủ

➡ Giải pháp đề xuất:

1. Cắt giảm hoặc hoãn chi phí không thiết yếu (quảng cáo, nhân sự part-time, dịch vụ ngoài...)
2. Giảm diện tích mặt bằng thuê hoặc chia sẻ chi phí với đối tác
3. Đẩy mạnh bán hàng qua kênh online, livestream, affiliate để mở rộng tiếp cận
4. Đàm phán gia hạn nợ hoặc đảo nợ với ngân hàng
5. Thực hiện Flash Sale để giải phóng hàng tồn kho chậm luân chuyển

❷ Kịch bản 2: Tỷ lệ trả chậm từ khách hàng tăng 60%

• Doanh thu giữ nguyên 25 tỷ, nhưng chỉ thu được 40% tiền trong tháng
• Dòng tiền thực thu: 10 tỷ → thiếu hụt 15 tỷ
• Chi phí hàng hóa đầu vào (80%) = 20 tỷ → không đủ trả nhà cung cấp
• Dễ bị nhà cung cấp ngưng giao hàng → đứt hàng hóa

➡ Tác động:

• Thiếu hụt vốn lưu động nghiêm trọng
• Dễ mất chiết khấu thanh toán sớm từ nhà cung cấp
• Rủi ro vỡ nợ dây chuyền

➡ Giải pháp đề xuất:

1. Áp dụng chính sách thanh toán nhanh giảm giá 2–3% để khuyến khích thu tiền sớm
2. Phân tích tuổi nợ phải thu, đánh giá rủi ro từng nhóm khách hàng
3. Giới hạn hoặc cắt tín dụng nội bộ với khách có lịch sử xấu
4. Xem xét bán bớt khoản phải thu cho bên factoring (huy động vốn ngắn hạn)
5. Tăng hạn mức tín dụng ngắn hạn tạm thời từ ngân hàng

❸ Kịch bản 3: Tồn kho tăng mạnh do hàng bán chậm (chu kỳ tồn kho tăng từ 45 → 90 ngày)

• Hàng tồn kho từ 30 tỷ → tăng lên 45 tỷ
• Dòng tiền bị giam vào hàng hóa 15 tỷ
• Doanh thu không tăng, chi phí bảo quản tăng 200 triệu/tháng
• Rủi ro giảm giá, hết thời gian bảo hành, lỗi thời sản phẩm

➡ Tác động:

• Vòng quay vốn chậm, dòng tiền âm
• Hệ số thanh toán nhanh giảm, nợ tăng nhưng tài sản không luân chuyển
• Rủi ro phải trích lập giảm giá hàng tồn kho

➡ Giải pháp đề xuất:

1. Phân tích ABC/XYZ tồn kho, tập trung bán các mặt hàng chậm luân chuyển
2. Áp dụng mô hình Just-In-Time (JIT) để giảm lượng tồn kho
3. Kết hợp chiết khấu – khuyến mãi hàng chậm bán hoặc gom combo
4. Chuyển nhượng hàng tồn cho đại lý cấp 2 hoặc xuất khẩu thanh lý
5. Sử dụng AI hoặc ERP dự báo nhu cầu chính xác hơn khi nhập hàng

❹ Kịch bản 4: Tăng lãi suất vay từ 10% → 14%/năm

• Dư nợ ngắn hạn 15 tỷ × tăng 4% → tăng chi phí tài chính thêm 600 triệu/năm ~ 50 triệu/tháng
• Biên lợi nhuận ròng bị co lại → ảnh hưởng đến ROE, lợi nhuận ròng giảm 10%

➡ Giải pháp:

1. Tái cơ cấu lại khoản vay: chuyển từ ngắn hạn sang trung hạn hoặc vay USD nếu có doanh thu ngoại tệ
2. Đàm phán với nhiều ngân hàng để giảm phụ thuộc vào một tổ chức tín dụng
3. Dùng hàng tồn kho/hợp đồng đầu ra làm tài sản thế chấp để vay lãi suất ưu đãi
4. Cân nhắc sử dụng vốn chủ sở hữu (IPO, cổ đông chiến lược) thay vì vay ngân hàng nếu lãi suất tiếp tục tăng

TỔNG HỢP CÁC KỊCH BẢN STRESS TEST – DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI

Hiểu giúp chúng ta khác biệt và làm tốt hơn.

Các bạn có thể tham gia cùng chúng tôi tại các khoá học của CLEVERCFO:
Khóa CFO: https://clevercfo.com/khoa-hoc-cfo
Khóa kế toán trưởng: https://clevercfo.com/ke-toan-truong
Khóa online: http://clevercfo.com/online