1. Khái niệm về phương pháp POC
Phương pháp POC (Percentage of Completion) là phương pháp kế toán ghi nhận doanh thu và chi phí dựa trên mức độ hoàn thành của hợp đồng dài hạn, thay vì chỉ ghi nhận khi hoàn thành toàn bộ công trình hoặc dự án. Phương pháp này phản ánh sát thực trạng tài chính của doanh nghiệp trong từng kỳ kế toán và giúp đo lường kết quả hoạt động kinh doanh một cách liên tục.2. Điều kiện áp dụng phương pháp POC
Phương pháp POC thường được áp dụng đối với các hợp đồng xây dựng hoặc dự án có thời gian thực hiện kéo dài qua nhiều kỳ kế toán. Để sử dụng POC, hợp đồng phải đáp ứng các điều kiện sau:- Hợp đồng có thể đo lường được doanh thu và chi phí một cách đáng tin cậy.
- Doanh thu hợp đồng có thể được ước tính một cách hợp lý.
- Mức độ hoàn thành có thể được đo lường chính xác.
- Chi phí phát sinh liên quan đến hợp đồng có thể được xác định và so sánh với ngân sách ban đầu.
3. Các phương pháp xác định mức độ hoàn thành
Có ba phương pháp phổ biến để xác định mức độ hoàn thành của hợp đồng:3.1. Phương pháp chi phí phát sinh trên tổng chi phí ước tính
Công thức:Phương pháp này thích hợp khi chi phí có thể được theo dõi chính xác và phản ánh đúng tiến độ dự án.
3.2. Phương pháp sản lượng thực hiện trên tổng sản lượng ước tính
Công thức:Phương pháp này phù hợp với hợp đồng mà sản phẩm hoặc dịch vụ có thể đo lường bằng đơn vị cụ thể (m2 xây dựng, số km đường hoàn thành, số thiết bị lắp đặt...).
3.3. Phương pháp kiểm tra tiến độ công trình (Survey Method)
Doanh nghiệp dựa vào đánh giá của chuyên gia hoặc kỹ sư dự án để xác định mức độ hoàn thành theo tỷ lệ phần trăm.4. Công thức tính doanh thu và lợi nhuận ghi nhận theo POC
Trong đó:
- Tổng doanh thu hợp đồng là giá trị hợp đồng đã ký kết.
- Tổng lợi nhuận hợp đồng = Tổng doanh thu hợp đồng – Tổng chi phí ước tính.
5. Ví dụ minh họa về phương pháp POC
Giả sử Công ty X ký hợp đồng xây dựng nhà máy trị giá 10 triệu USD với tổng chi phí ước tính là 8 triệu USD. Hợp đồng kéo dài 3 năm.
| Năm | Chi phí phát sinh (triệu USD) | Tổng chi phí ước tính (triệu USD) | Mức độ hoàn thành (%) | Doanh thu ghi nhận (triệu USD) | Lợi nhuận ghi nhận (triệu USD) |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 8 | 25% | 2.5 | 0.5 |
| 2 | 3 | 8 | 62.5% | 6.25 | 1.25 |
| 3 | 3 | 8 | 100% | 10.0 | 2.0 |
6. Ưu điểm và nhược điểm của phương pháp POC
6.1. Ưu điểm
- Phản ánh chính xác tình hình tài chính, giúp đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.
- Phù hợp với các hợp đồng kéo dài qua nhiều kỳ kế toán.
- Hạn chế biến động đột ngột trong báo cáo tài chính khi dự án hoàn thành.
6.2. Nhược điểm
- Đòi hỏi hệ thống kế toán phải có khả năng theo dõi chi phí và doanh thu chính xác.
- Rủi ro từ việc ước tính tổng chi phí hợp đồng có thể dẫn đến sai lệch doanh thu ghi nhận.
- Không phù hợp nếu hợp đồng có nhiều yếu tố không chắc chắn hoặc khó xác định mức độ hoàn thành.
7. So sánh POC với phương pháp Completed Contract (Hợp đồng hoàn thành)
| Tiêu chí | Phương pháp POC | Phương pháp Completed Contract |
|---|---|---|
| Thời điểm ghi nhận doanh thu | Theo tiến độ hoàn thành | Khi hoàn thành hợp đồng |
| Độ chính xác về tình hình tài chính | Cao | Thấp do doanh thu chỉ ghi nhận vào cuối kỳ |
| Rủi ro | Dễ bị ảnh hưởng bởi sai lệch ước tính | Ít rủi ro hơn nhưng có thể gây biến động lớn vào kỳ cuối |
| Ứng dụng | Dự án dài hạn có thể ước tính chính xác | Dự án ngắn hạn hoặc không thể đo lường mức độ hoàn thành |
8. Chuẩn mực kế toán liên quan đến POC
- Chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS 15 - Revenue from Contracts with Customers): IFRS yêu cầu sử dụng POC khi có thể ước tính chính xác mức độ hoàn thành.
- US GAAP (ASC 606): Tương tự IFRS 15, nhưng bổ sung thêm các yêu cầu đánh giá mức độ kiểm soát dự án.
- Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS 15 - Doanh thu và thu nhập khác): Cho phép sử dụng phương pháp POC trong xây dựng và lắp đặt nếu đáp ứng các điều kiện về đo lường chi phí và doanh thu.
9. Kết luận
Phương pháp Percentage of Completion là phương pháp quan trọng trong kế toán hợp đồng dài hạn, giúp phản ánh trung thực tình hình tài chính của doanh nghiệp theo từng kỳ. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần có hệ thống quản lý chi phí chính xác và tuân thủ các chuẩn mực kế toán để tránh sai lệch trong việc ghi nhận doanh thu và lợi nhuận.Hiểu giúp chúng ta khác biệt và làm tốt hơn.
Dễ dàng hơn nữa các bạn có thể tham gia các khoá học của CLEVERCFO:
Khóa CFO: https://clevercfo.com/khoa-hoc-cfo
Khóa kế toán trưởng: https://clevercfo.com/ke-toan-truong
Khóa online: http://clevercfo.com/online
