Mối quan tâm của kế toán về các loại hình sản xuất và phương pháp tính giá thành sản phẩm theo quy định của pháp luật.

[Son.Tran]

I.Các loại hình sản xuất ở Việt Nam
Ở Việt Nam, có nhiều loại hình sản xuất đa dạng, phục vụ cho các ngành kinh tế khác nhau. Dưới đây là một số loại hình sản xuất phổ biến:

1. Sản xuất công nghiệp:
   
   • Sản xuất chế biến thực phẩm: bao gồm các ngành như chế biến nông sản, thuỷ sản, đồ uống, sữa, và các sản phẩm từ sữa.
   • Sản xuất hàng dệt may: từ việc sản xuất vải, sợi, đến may mặc hoàn chỉnh.
   • Sản xuất giày dép: bao gồm sản xuất giày da, giày vải, và các loại giày dép khác.
   • Sản xuất hóa chất và sản phẩm hóa chất: như phân bón, thuốc trừ sâu, các sản phẩm nhựa và cao su.
   • Sản xuất kim loại và các sản phẩm kim loại: như thép, nhôm, đồng và các sản phẩm từ kim loại.
   • Sản xuất máy móc, thiết bị và dụng cụ: từ các máy móc công nghiệp, thiết bị điện tử đến các dụng cụ gia dụng.
2. Sản xuất nông nghiệp:
   
   • Trồng trọt: sản xuất lúa gạo, rau củ quả, cây công nghiệp (cà phê, cao su, hồ tiêu), cây ăn quả.
   • Chăn nuôi: chăn nuôi gia súc (bò, lợn), gia cầm (gà, vịt), và thủy sản (tôm, cá).
3. Sản xuất lâm nghiệp:
   
   • Trồng và khai thác gỗ, các sản phẩm từ gỗ, và các sản phẩm lâm sản ngoài gỗ như tre, nứa, song mây.
4. Sản xuất thủy sản:
   
   • Nuôi trồng và khai thác thủy sản như cá, tôm, và các loài hải sản khác.
5. Sản xuất xây dựng:
   
   • Bao gồm xây dựng cơ sở hạ tầng, công trình dân dụng, công trình công nghiệp, và các công trình giao thông.
6. Sản xuất năng lượng:
   
   • Sản xuất điện năng từ các nguồn năng lượng tái tạo (như điện mặt trời, điện gió) và không tái tạo (như điện than, điện khí).
7. Sản xuất dịch vụ công nghệ thông tin:
   
   • Bao gồm sản xuất phần mềm, dịch vụ gia công phần mềm, và các dịch vụ liên quan đến công nghệ thông tin.

Những loại hình sản xuất này đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, góp phần tạo ra giá trị kinh tế và việc làm cho người lao động.

II. Đặc điểm của những loại hình sản xuất trên và mối quan tâm của kế toán.
Dưới đây là các đặc điểm của những loại hình sản xuất phổ biến ở Việt Nam và những mối quan tâm của kế toán trong từng lĩnh vực:

1. Sản xuất công nghiệp​

Đặc điểm:

• Quy mô lớn: Sản xuất hàng loạt với quy mô lớn.
• Tự động hóa: Áp dụng công nghệ và máy móc hiện đại.
• Đa dạng sản phẩm: Bao gồm nhiều ngành như chế biến thực phẩm, dệt may, giày dép, hóa chất, kim loại, máy móc.
• Chuỗi cung ứng phức tạp: Từ nguyên liệu đầu vào đến sản phẩm hoàn chỉnh và phân phối.

Mối quan tâm của kế toán:

• Quản lý chi phí sản xuất: Theo dõi và kiểm soát chi phí nguyên vật liệu, nhân công, và chi phí sản xuất chung.
• Giá thành sản phẩm: Xác định giá thành chính xác cho từng loại sản phẩm.
• Tài sản cố định: Quản lý và khấu hao tài sản cố định như máy móc, thiết bị.
• Quản lý hàng tồn kho: Đảm bảo hàng tồn kho hợp lý để tránh thiếu hụt hoặc dư thừa.

2. Sản xuất nông nghiệp​

Đặc điểm:

• Tính thời vụ: Sản xuất theo mùa vụ, phụ thuộc vào điều kiện thời tiết.
• Rủi ro cao: Đối mặt với các rủi ro tự nhiên như thiên tai, sâu bệnh.
• Quy mô nhỏ và vừa: Phần lớn là các hộ gia đình và trang trại quy mô nhỏ và vừa.
• Đa dạng sản phẩm: Từ trồng trọt, chăn nuôi đến nuôi trồng thủy sản.

Mối quan tâm của kế toán:

• Quản lý chi phí sản xuất: Theo dõi chi phí liên quan đến giống, phân bón, thuốc trừ sâu, thức ăn chăn nuôi.
• Giá thành sản phẩm: Tính giá thành cho từng loại cây trồng, vật nuôi.
• Biến động giá cả: Đối phó với biến động giá cả của nông sản trên thị trường.
• Quản lý tài chính hộ gia đình/trang trại: Hỗ trợ quản lý tài chính cho các hộ gia đình và trang trại nhỏ lẻ.

3. Sản xuất lâm nghiệp​

Đặc điểm:

• Chu kỳ sản xuất dài: Thời gian từ trồng đến khai thác gỗ thường rất dài.
• Rủi ro tự nhiên cao: Dễ bị ảnh hưởng bởi thời tiết và thiên tai.
• Sản phẩm đa dạng: Bao gồm gỗ và các lâm sản ngoài gỗ.

Mối quan tâm của kế toán:

• Quản lý chi phí trồng rừng: Theo dõi chi phí liên quan đến trồng, chăm sóc và bảo vệ rừng.
• Giá trị tài sản rừng: Đánh giá và khấu hao tài sản rừng.
• Quản lý khai thác: Theo dõi và kiểm soát chi phí khai thác gỗ và lâm sản.

4. Sản xuất thủy sản​

Đặc điểm:

• Đa dạng sản phẩm: Bao gồm nuôi trồng và khai thác các loài thủy sản.
• Phụ thuộc vào môi trường: Dễ bị ảnh hưởng bởi điều kiện môi trường nước và dịch bệnh.
• Thời gian nuôi trồng dài: Một số loài thủy sản cần thời gian dài để phát triển.

Mối quan tâm của kế toán:

• Quản lý chi phí nuôi trồng: Theo dõi chi phí thức ăn, giống, thuốc thú y.
• Giá thành sản phẩm: Tính giá thành cho từng loại thủy sản.
• Rủi ro biến động: Đối phó với biến động của thị trường thủy sản và điều kiện môi trường.

5. Sản xuất xây dựng​

Đặc điểm:

• Quy mô dự án: Các dự án có quy mô lớn, từ công trình dân dụng đến công trình công nghiệp và giao thông.
• Thời gian dài: Các dự án xây dựng thường kéo dài trong nhiều năm.
• Đa dạng công việc: Bao gồm nhiều công đoạn và kỹ thuật khác nhau.

Mối quan tâm của kế toán:

• Quản lý chi phí dự án: Theo dõi chi phí vật liệu, nhân công, thiết bị và chi phí chung cho từng dự án.
• Giá thành công trình: Xác định giá thành chính xác cho từng công trình.
• Quản lý hợp đồng: Quản lý các hợp đồng xây dựng, thanh toán và các khoản phải thu, phải trả.
• Dự toán và thanh toán: Theo dõi dự toán chi phí và thanh toán đúng tiến độ.

6. Sản xuất năng lượng​

Đặc điểm:

• Đầu tư lớn: Cần vốn đầu tư lớn cho cơ sở hạ tầng và thiết bị.
• Công nghệ cao: Sử dụng công nghệ hiện đại để sản xuất năng lượng từ các nguồn khác nhau.
• Tính bền vững: Ngày càng chú trọng vào các nguồn năng lượng tái tạo và bền vững.

Mối quan tâm của kế toán:

• Quản lý tài sản cố định: Quản lý và khấu hao tài sản cố định như nhà máy, thiết bị sản xuất năng lượng.
• Giá thành sản xuất: Tính toán giá thành sản xuất điện năng từ các nguồn khác nhau.
• Quản lý chi phí bảo trì: Theo dõi chi phí bảo trì và vận hành các nhà máy điện.
• Quản lý doanh thu: Theo dõi doanh thu từ bán điện và các sản phẩm năng lượng khác.

7. Sản xuất dịch vụ công nghệ thông tin​

Đặc điểm:

• Tính đổi mới cao: Liên tục đổi mới và phát triển công nghệ.
• Đầu tư trí tuệ: Tập trung vào nguồn nhân lực chất lượng cao.
• Quy trình linh hoạt: Quy trình sản xuất và phát triển linh hoạt, thích ứng nhanh với thị trường.

Mối quan tâm của kế toán:

• Quản lý chi phí nhân công: Theo dõi chi phí liên quan đến nhân sự, đặc biệt là nhân lực trình độ cao.
• Quản lý dự án: Theo dõi chi phí và doanh thu từ các dự án phần mềm, dịch vụ công nghệ thông tin.
• Tài sản trí tuệ: Quản lý và định giá tài sản trí tuệ như bản quyền phần mềm, bằng sáng chế.
• Quản lý doanh thu: Theo dõi doanh thu từ các hợp đồng dịch vụ và sản phẩm công nghệ.

Những mối quan tâm của kế toán trong từng loại hình sản xuất này nhằm đảm bảo quản lý tài chính hiệu quả, kiểm soát chi phí, và tối ưu hóa lợi nhuận cho doanh nghiệp.

III. Các phương pháp tính giá thành sản phẩm theo quy định của pháp luật áp dụng cho những loại hình sản xuất trên.
Phương pháp tính giá thành sản phẩm theo quy định của pháp luật Việt Nam áp dụng cho các loại hình sản xuất khác nhau có thể khác nhau tùy thuộc vào đặc điểm sản xuất và yêu cầu quản lý. Dưới đây là các phương pháp tính giá thành sản phẩm phổ biến:
1. Phương pháp tính giá thành theo công việc (Job Order Costing)
Áp dụng cho: Sản xuất công nghiệp, sản xuất xây dựng, sản xuất dịch vụ công nghệ thông tin.
Đặc điểm:

• Sử dụng cho các sản phẩm hoặc dịch vụ có tính đơn chiếc, sản xuất theo đơn đặt hàng.
• Chi phí được tập hợp và phân bổ cho từng công việc, đơn hàng cụ thể.

Mối quan tâm của kế toán:

• Quản lý và theo dõi chi phí nguyên vật liệu, nhân công và chi phí chung cho từng công việc.
• Xác định giá thành sản phẩm cho từng công việc hoặc đơn hàng.

2. Phương pháp tính giá thành theo quá trình (Process Costing)​

Áp dụng cho: Sản xuất công nghiệp (sản xuất hàng loạt), sản xuất nông nghiệp, sản xuất lâm nghiệp, sản xuất thủy sản.
Đặc điểm:

• Sử dụng cho các sản phẩm sản xuất liên tục, số lượng lớn, qua nhiều công đoạn.
• Chi phí được tập hợp và phân bổ cho từng giai đoạn, công đoạn sản xuất.

Mối quan tâm của kế toán:

• Theo dõi chi phí sản xuất trong từng công đoạn.
• Tính giá thành sản phẩm hoàn thành sau mỗi công đoạn và tổng giá thành sản phẩm cuối cùng.

3. Phương pháp tính giá thành theo đơn đặt hàng (Order Costing)​

Áp dụng cho: Sản xuất xây dựng, sản xuất dịch vụ công nghệ thông tin.
Đặc điểm:

• Áp dụng cho các sản phẩm hoặc dịch vụ sản xuất theo đơn đặt hàng cụ thể.
• Chi phí được tập hợp và phân bổ theo từng đơn đặt hàng.

Mối quan tâm của kế toán:

• Quản lý chi phí nguyên vật liệu, nhân công và chi phí chung theo từng đơn đặt hàng.
• Xác định giá thành sản phẩm cho từng đơn đặt hàng.

4. Phương pháp tính giá thành theo định mức (Standard Costing)​

Áp dụng cho: Sản xuất công nghiệp, sản xuất nông nghiệp, sản xuất lâm nghiệp.

Đặc điểm:

• Áp dụng cho các doanh nghiệp có định mức chi phí rõ ràng và ổn định.
• So sánh chi phí thực tế với chi phí định mức để kiểm soát chi phí.

Mối quan tâm của kế toán:

• Xây dựng và theo dõi định mức chi phí nguyên vật liệu, nhân công và chi phí chung.
• So sánh chi phí thực tế với chi phí định mức để xác định các biến động và nguyên nhân.

5. Phương pháp tính giá thành theo hoạt động (Activity-Based Costing - ABC)​

Áp dụng cho: Sản xuất công nghiệp, sản xuất dịch vụ công nghệ thông tin.

Đặc điểm:

• Áp dụng cho các doanh nghiệp có nhiều hoạt động và chi phí phức tạp.
• Chi phí được phân bổ theo các hoạt động thay vì sản phẩm hoặc dịch vụ.

Mối quan tâm của kế toán:

• Xác định và phân tích các hoạt động và chi phí liên quan.
• Phân bổ chi phí hoạt động cho sản phẩm hoặc dịch vụ dựa trên mức độ sử dụng của từng hoạt động.

6. Phương pháp tính giá thành trực tiếp (Direct Costing)​

Áp dụng cho: Tất cả các loại hình sản xuất.

Đặc điểm:

• Tập hợp và phân bổ chi phí trực tiếp vào giá thành sản phẩm.
• Chi phí chung được phân bổ theo tỷ lệ hoặc phương pháp khác nhau.

Mối quan tâm của kế toán:

• Theo dõi chi phí trực tiếp như nguyên vật liệu và nhân công.
• Phân bổ chi phí chung vào giá thành sản phẩm theo phương pháp hợp lý.

7. Phương pháp tính giá thành toàn bộ (Full Costing)​

Áp dụng cho: Tất cả các loại hình sản xuất.

Đặc điểm:

• Tập hợp và phân bổ tất cả các chi phí, bao gồm chi phí trực tiếp và chi phí chung vào giá thành sản phẩm.
• Phản ánh đầy đủ chi phí liên quan đến sản xuất và kinh doanh sản phẩm.

Mối quan tâm của kế toán:

• Theo dõi và tập hợp tất cả các chi phí liên quan.
• Phân bổ chi phí chung vào giá thành sản phẩm theo phương pháp hợp lý và chính xác.

Các phương pháp tính giá thành này đều phải tuân thủ theo quy định của pháp luật Việt Nam và các chuẩn mực kế toán hiện hành. Mỗi phương pháp có đặc điểm và ứng dụng riêng, tùy thuộc vào loại hình sản xuất và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp.

Hiểu giúp chúng ta khác biệt và làm tốt hơn.

Dễ dàng hơn nữa các bạn có thể tham gia các khoá học của CLEVERCFO:
Khóa CFO: https://clevercfo.com/khoa-hoc-cfo
Khóa kế toán trưởng: https://clevercfo.com/ke-toan-truong
Khóa online: http://clevercfo.com/online