Giám đốc tài chính và Kế toán trưởng sử dụng phân tích mối quan hệ Chi phí - Khối lượng - Lợi nhuận (Cost-Volume-Profit - CVP).

[Son.Tran]

I. Phân tích mối quan hệ Chi phí - Khối lượng - Lợi nhuận (Cost-Volume-Profit - CVP) và Cách Áp Dụng trong Doanh Nghiệp.

1. Tổng quan về Phân tích CVP​

Phân tích mối quan hệ chi phí - khối lượng - lợi nhuận (CVP) là công cụ quản lý quan trọng giúp doanh nghiệp hiểu được mối liên hệ giữa các yếu tố chi phí, khối lượng sản xuất và lợi nhuận. CVP cung cấp cho các nhà quản lý khả năng dự đoán kết quả tài chính dựa trên các thay đổi về sản lượng, giá bán, chi phí biến đổi, chi phí cố định và cấu trúc chi phí sản phẩm.

2. Các yếu tố chính trong Phân tích CVP​

• Chi phí biến đổi (Variable Costs): Các chi phí thay đổi trực tiếp với mức sản xuất hoặc khối lượng hoạt động.
• Chi phí cố định (Fixed Costs): Các chi phí không thay đổi với mức độ sản xuất trong ngắn hạn.
• Doanh thu (Revenue): Tổng số tiền thu được từ việc bán hàng hóa hoặc dịch vụ.
• Lợi nhuận (Profit): Phần chênh lệch giữa doanh thu và tổng chi phí (bao gồm cả chi phí cố định và biến đổi).
• Khối lượng bán (Sales Volume): Số lượng hàng hóa hoặc dịch vụ được bán.
• Điểm hòa vốn (Break-Even Point - BEP): Khối lượng bán mà tại đó doanh nghiệp không có lãi cũng không lỗ.

3. Các công cụ phân tích CVP​

• Phương trình CVP:
  
  • Lợi nhuận = (Doanh thu − Chi phí biến đổi) − Chi phí cố định

Hoặc

• Lợi nhuận = (Gía bán − Chi phí biến đổi trên đơn vị) x Khối lượng bán − Chi phí cố định

• Điểm hòa vốn (Break-Even Point - BEP):
  
  • BEP = Chi phí cố định / (Gía bán − Chi phí biến đổi trên đơn vị)

4. Tầm quan trọng của phân tích CVP đối với Giám đốc tài chính (CFO) hoặc Kế toán trưởng​

• Quản lý lợi nhuận: CVP giúp xác định mức sản lượng tối thiểu để đạt được lợi nhuận mục tiêu.
• Ra quyết định chiến lược: Giúp CFO hiểu rõ tác động của các thay đổi về giá bán, sản lượng hoặc chi phí đến lợi nhuận.
• Phân tích kịch bản: CFO có thể áp dụng phân tích CVP để xem xét các kịch bản khác nhau về mức độ sản xuất và các chiến lược giá bán.
• Quản lý rủi ro: Giúp dự đoán tác động của sự biến động doanh thu và chi phí, từ đó giảm thiểu rủi ro tài chính.

5. Cách áp dụng CVP trong doanh nghiệp​

• Phân tích điểm hòa vốn: CFO hoặc Kế toán trưởng có thể sử dụng phân tích điểm hòa vốn để xác định doanh nghiệp cần bán bao nhiêu sản phẩm để bù đắp chi phí cố định.
• Lập kế hoạch lợi nhuận: CVP giúp các nhà quản lý dự báo lợi nhuận dựa trên các thay đổi về chi phí hoặc doanh thu. Ví dụ, nếu doanh nghiệp muốn đạt được lợi nhuận mục tiêu, CVP sẽ giúp xác định khối lượng bán cần thiết.
• Quyết định định giá: Phân tích CVP cung cấp thông tin về giá bán cần thiết để đảm bảo một mức lợi nhuận nhất định hoặc để đạt được điểm hòa vốn.
• Đánh giá chiến lược sản phẩm: CVP giúp CFO đánh giá các sản phẩm hoặc dòng sản phẩm nào có thể mang lại lợi nhuận cao nhất và cần tập trung phát triển.

6. Ví dụ ứng dụng trong doanh nghiệp​

Giả sử một doanh nghiệp sản xuất có các thông số sau:

• Giá bán mỗi đơn vị: 1,000,000 VND
• Chi phí biến đổi mỗi đơn vị: 600,000 VND
• Chi phí cố định hàng năm: 400,000,000 VND
• Sản lượng bán dự kiến: 1,500 đơn vị

Ta có thể tính:

• Điểm hòa vốn:
  BEP = 400,000,000 / (1,000,000−600,000) = 1,000 đơn vị
  Điều này có nghĩa là doanh nghiệp cần bán ít nhất 1,000 đơn vị để không lỗ.
• Lợi nhuận dự kiến (với 1,500 đơn vị):
  Lợinhuận = (1,000,000−600,000) x 1,500 − 400,000,000 = 200,000,000VND

7. Những hạn chế của phân tích CVP​

• Giả định đơn giản hóa: CVP giả định rằng giá bán, chi phí biến đổi, và chi phí cố định là không đổi, điều này không thực tế trong môi trường kinh doanh thực tế.
• Khó áp dụng với nhiều sản phẩm: Khi doanh nghiệp có nhiều sản phẩm với các cấu trúc chi phí khác nhau, việc áp dụng CVP trở nên phức tạp.
• Không xét đến thời gian: Phân tích CVP thường không tính đến yếu tố thời gian hoặc sự thay đổi về chi phí theo thời gian.

8. Kết luận​

Phân tích CVP là công cụ hữu ích để hỗ trợ CFO hoặc Kế toán trưởng trong việc ra quyết định tài chính, quản lý lợi nhuận, và xây dựng chiến lược kinh doanh. Tuy nhiên, để tối ưu hóa ứng dụng CVP, doanh nghiệp cần linh hoạt và điều chỉnh theo tình hình thực tế.

II. Phân tích mối quan hệ Chi phí - Khối lượng - Lợi nhuận (CVP) và Sự Phù Hợp với Loại Hình Doanh Nghiệp và Môi Trường Kinh Doanh Hiện Nay.

1. Phân tích CVP và các loại hình doanh nghiệp phù hợp​

Phân tích mối quan hệ chi phí - khối lượng - lợi nhuận (CVP) thường được áp dụng trong các loại hình doanh nghiệp có cấu trúc chi phí đơn giản và có thể dự báo được, đặc biệt trong các ngành có khối lượng sản xuất lớn và chi phí biến đổi theo mức độ sản xuất. Dưới đây là những loại hình doanh nghiệp mà CVP thường phù hợp nhất:

• Doanh nghiệp sản xuất hàng hóa (Manufacturing):
  
  • CVP phù hợp với các doanh nghiệp sản xuất có thể dự đoán được mối quan hệ giữa chi phí, khối lượng sản xuất, và lợi nhuận. Các doanh nghiệp này thường có khả năng tính toán chi phí biến đổi theo đơn vị sản phẩm và chi phí cố định tương đối ổn định. Ví dụ: doanh nghiệp sản xuất đồ gia dụng, thực phẩm chế biến, hoặc sản phẩm công nghiệp.
• Doanh nghiệp thương mại (Trading Companies):
  
  • CVP cũng có thể áp dụng cho các doanh nghiệp thương mại có mức biến động chi phí thấp hơn. Các doanh nghiệp này thường có một lượng lớn sản phẩm nhập kho và bán ra với giá đã được xác định rõ ràng. Ví dụ: các công ty bán lẻ, phân phối hàng hóa.
• Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ đơn giản (Simple Service Providers):
  
  • Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ đơn giản hoặc có chi phí biến đổi rõ ràng cũng có thể ứng dụng CVP. Ví dụ: dịch vụ vận tải, dịch vụ bảo trì, hoặc dịch vụ chăm sóc sức khỏe.

2. Các loại hình doanh nghiệp gặp khó khăn khi áp dụng CVP​

Trong một số trường hợp, phân tích CVP có thể gặp khó khăn khi áp dụng vào các loại hình doanh nghiệp có cấu trúc chi phí phức tạp hoặc thay đổi thường xuyên:

• Doanh nghiệp dịch vụ phức tạp (Complex Service Providers):
  
  • Các doanh nghiệp có dịch vụ đa dạng và chi phí biến đổi không rõ ràng khó áp dụng CVP vì chi phí có thể biến động không theo tỷ lệ với khối lượng dịch vụ. Ví dụ: doanh nghiệp tư vấn, doanh nghiệp công nghệ thông tin (IT) hoặc các công ty đa ngành.
• Doanh nghiệp có sản phẩm hoặc dịch vụ tuỳ chỉnh:
  
  • Các doanh nghiệp cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ tùy chỉnh dựa trên nhu cầu của khách hàng sẽ gặp khó khăn trong việc xác định giá bán và chi phí biến đổi cố định. Ví dụ: các công ty xây dựng, doanh nghiệp thiết kế.

3. Sự phù hợp của CVP với môi trường kinh doanh hiện nay​

Môi trường kinh doanh hiện nay đang trải qua nhiều thay đổi đáng kể, đặc biệt là do sự phát triển của công nghệ, sự biến động của thị trường toàn cầu, và sự thay đổi trong hành vi người tiêu dùng. Những yếu tố này tác động đến sự phù hợp của CVP như sau:

• Biến động về giá cả và chi phí: Trong bối cảnh lạm phát và sự biến động về giá cả nguyên liệu, chi phí biến đổi có thể thay đổi không ngừng, làm cho việc dự báo chi phí trở nên khó khăn hơn. Do đó, CVP có thể không phản ánh chính xác tình hình thực tế trong những giai đoạn biến động lớn.
• Đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ: Các doanh nghiệp hiện nay thường có xu hướng đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ để phục vụ nhiều phân khúc khách hàng khác nhau. Điều này làm cho việc xác định chi phí biến đổi và chi phí cố định theo từng dòng sản phẩm trở nên phức tạp hơn. CVP truyền thống với một sản phẩm chủ lực sẽ khó áp dụng vào các doanh nghiệp này.
• Thay đổi nhanh về công nghệ: Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ và chuyển đổi số khiến cho mô hình kinh doanh của doanh nghiệp thay đổi liên tục, từ đó ảnh hưởng đến cấu trúc chi phí và lợi nhuận. Điều này làm cho CVP cần được điều chỉnh linh hoạt và thường xuyên hơn để thích ứng với thực tế.
• Mức độ cạnh tranh cao: Môi trường kinh doanh hiện nay có tính cạnh tranh cao, với nhiều doanh nghiệp cần phải điều chỉnh giá cả thường xuyên để giữ chân khách hàng. Điều này có thể khiến giá bán khó được cố định, làm cho việc tính toán CVP trở nên thiếu ổn định.
• Yêu cầu tối ưu hóa chi phí: CVP truyền thống chủ yếu tập trung vào việc đạt được điểm hòa vốn và tối đa hóa lợi nhuận dựa trên khối lượng sản phẩm hoặc dịch vụ. Tuy nhiên, trong môi trường kinh doanh hiện đại, doanh nghiệp còn cần tối ưu hóa chi phí ở nhiều cấp độ khác nhau, từ chuỗi cung ứng đến quy trình sản xuất. Điều này đòi hỏi một cách tiếp cận phân tích toàn diện hơn, không chỉ dựa trên CVP.

4. Cải tiến CVP để phù hợp với môi trường hiện đại​

Để phân tích CVP tiếp tục phát huy hiệu quả trong bối cảnh kinh doanh hiện nay, các doanh nghiệp và CFO cần thực hiện một số điều chỉnh:

• Sử dụng dữ liệu động: Thay vì sử dụng các giá trị cố định cho chi phí và doanh thu, doanh nghiệp nên cập nhật liên tục các thay đổi trong thị trường để có thể dự đoán chính xác hơn.
• Phân tích CVP cho từng dòng sản phẩm: Với các doanh nghiệp đa dạng hóa sản phẩm, CVP nên được áp dụng cho từng dòng sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể thay vì toàn bộ doanh nghiệp.
• Sử dụng các công cụ dự báo: Kết hợp phân tích CVP với các công cụ dự báo kinh tế và thị trường giúp doanh nghiệp điều chỉnh linh hoạt trong tình hình biến động.
• Kết hợp với phân tích chi phí hoạt động (Activity-Based Costing - ABC): ABC giúp doanh nghiệp có cái nhìn chi tiết hơn về các chi phí hoạt động phát sinh, từ đó cải thiện tính chính xác của phân tích CVP trong môi trường kinh doanh phức tạp.

5. Kết luận​

Phân tích CVP vẫn là một công cụ hữu ích để các CFO và Kế toán trưởng ra quyết định trong các doanh nghiệp có cấu trúc chi phí và sản lượng đơn giản. Tuy nhiên, để phù hợp với môi trường kinh doanh hiện nay, doanh nghiệp cần linh hoạt điều chỉnh cách sử dụng CVP và kết hợp với các phương pháp quản lý chi phí hiện đại để đảm bảo hiệu quả kinh doanh và dự báo tài chính chính xác.
Hiểu giúp chúng ta khác biệt và làm tốt hơn.

Dễ dàng hơn nữa các bạn có thể tham gia các khoá học của CLEVERCFO:
Khóa CFO: https://clevercfo.com/khoa-hoc-cfo
Khóa kế toán trưởng: https://clevercfo.com/ke-toan-truong
Khóa online: http://clevercfo.com/online