Liên kết giữa hợp tác xã và doanh nghiệp đang trở thành hướng đi quan trọng để gia tăng giá trị sản phẩm, giảm rủi ro và mở rộng thị trường. Tuy nhiên, nhiều hợp tác xã vẫn còn nhỏ lẻ, quản trị hạn chế, cần giải pháp đồng bộ để kết nối bền vững.
Đến cuối năm 2025, cả nước có hơn 35.000 hợp tác xã đang hoạt động, với gần 6 triệu thành viên. Trong đó, hơn 27.000 hợp tác xã được đánh giá hoạt động tốt và khá, cho thấy mô hình hợp tác xã ngày càng hấp dẫn và đóng góp tích cực vào phát triển sản xuất, ổn định đời sống người dân.
Hoạt động liên kết giữa hợp tác xã và doanh nghiệp đã hình thành nhiều chuỗi giá trị nông sản, góp phần nâng cao ứng dụng khoa học công nghệ, tạo sản phẩm có giá trị gia tăng, đồng thời giảm chi phí và rủi ro trong khâu tiêu thụ. Doanh nghiệp thường đảm nhận vai trò kết nối thị trường, còn hợp tác xã cung ứng nguyên liệu ổn định, chất lượng đồng đều.
Tuy vậy, khu vực hợp tác xã vẫn tồn tại nhiều hạn chế: quy mô nhỏ, năng lực quản trị yếu, thiếu minh bạch tài chính và khó tuân thủ quy trình kỹ thuật để duy trì chất lượng. Những yếu tố này khiến doanh nghiệp còn e ngại khi liên kết và làm giảm tính bền vững của chuỗi liên kết.
Từ 2018 đến 2025, nguồn vốn huy động để triển khai các dự án liên kết đạt hơn 15.200 tỷ đồng, trong đó ngân sách nhà nước chiếm khoảng 20,9%; phần lớn còn lại là đóng góp của doanh nghiệp và hợp tác xã. Đã có gần 3.000 dự án, kế hoạch liên kết được phê duyệt, với hơn 2.400 hợp tác xã và 1.300 doanh nghiệp tham gia trên nhiều địa phương.
Những kết quả này cho thấy mức độ chủ động của các bên và tiềm năng mở rộng thị trường, đặc biệt là thị trường xuất khẩu cho các sản phẩm chủ lực và sản phẩm OCOP. Tuy nhiên, vẫn còn hiện tượng vi phạm hợp đồng, biến động giá thị trường và bất cập trong phân phối lợi ích làm giảm hiệu quả liên kết.
Liên kết giữa hợp tác xã và doanh nghiệp là con đường hiệu quả để nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo chuỗi giá trị khép kín và phát triển bền vững sản phẩm nông nghiệp. Để đạt được mục tiêu này cần chính sách đồng bộ, minh bạch tài chính, và sự chủ động từ cả hai phía: doanh nghiệp tiên phong, hợp tác xã củng cố năng lực.
Nguồn: Tapchikinhtetaichinh
Thực trạng và ý nghĩa của liên kết
Đến cuối năm 2025, cả nước có hơn 35.000 hợp tác xã đang hoạt động, với gần 6 triệu thành viên. Trong đó, hơn 27.000 hợp tác xã được đánh giá hoạt động tốt và khá, cho thấy mô hình hợp tác xã ngày càng hấp dẫn và đóng góp tích cực vào phát triển sản xuất, ổn định đời sống người dân.
Hoạt động liên kết giữa hợp tác xã và doanh nghiệp đã hình thành nhiều chuỗi giá trị nông sản, góp phần nâng cao ứng dụng khoa học công nghệ, tạo sản phẩm có giá trị gia tăng, đồng thời giảm chi phí và rủi ro trong khâu tiêu thụ. Doanh nghiệp thường đảm nhận vai trò kết nối thị trường, còn hợp tác xã cung ứng nguyên liệu ổn định, chất lượng đồng đều.
Tuy vậy, khu vực hợp tác xã vẫn tồn tại nhiều hạn chế: quy mô nhỏ, năng lực quản trị yếu, thiếu minh bạch tài chính và khó tuân thủ quy trình kỹ thuật để duy trì chất lượng. Những yếu tố này khiến doanh nghiệp còn e ngại khi liên kết và làm giảm tính bền vững của chuỗi liên kết.
Thực trạng nguồn lực và kết quả liên kết
Từ 2018 đến 2025, nguồn vốn huy động để triển khai các dự án liên kết đạt hơn 15.200 tỷ đồng, trong đó ngân sách nhà nước chiếm khoảng 20,9%; phần lớn còn lại là đóng góp của doanh nghiệp và hợp tác xã. Đã có gần 3.000 dự án, kế hoạch liên kết được phê duyệt, với hơn 2.400 hợp tác xã và 1.300 doanh nghiệp tham gia trên nhiều địa phương.
Những kết quả này cho thấy mức độ chủ động của các bên và tiềm năng mở rộng thị trường, đặc biệt là thị trường xuất khẩu cho các sản phẩm chủ lực và sản phẩm OCOP. Tuy nhiên, vẫn còn hiện tượng vi phạm hợp đồng, biến động giá thị trường và bất cập trong phân phối lợi ích làm giảm hiệu quả liên kết.
Giải pháp thúc đẩy liên kết bền vững
- Đẩy mạnh tuyên truyền để nâng cao nhận thức của chính quyền địa phương, doanh nghiệp và người dân về lợi ích của liên kết hợp tác xã - doanh nghiệp.
- Hoàn thiện chính sách hỗ trợ theo hướng đồng bộ, dễ tiếp cận, tập trung khuyến khích các dự án liên kết và đảm bảo tính kế thừa, phù hợp thị trường.
- Quy định rõ cơ chế phân phối lợi ích và chia sẻ rủi ro; có chế tài xử lý khi một bên không tuân thủ hợp đồng; tăng cường kiểm toán để minh bạch tài chính hợp tác xã.
- Nâng cao năng lực sản xuất và quản trị cho hợp tác xã qua đào tạo chuyên sâu về tài chính, chiến lược và đàm phán hợp đồng; huy động chuyên gia, tổ chức quốc tế và liên minh hợp tác xã làm cố vấn.
- Khuyến khích doanh nghiệp làm đầu tàu trong liên kết, đặc biệt xây dựng chuỗi giá trị nông sản xanh, sạch, tuần hoàn, góp phần bảo vệ nguồn giống và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.
Kết luận
Liên kết giữa hợp tác xã và doanh nghiệp là con đường hiệu quả để nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo chuỗi giá trị khép kín và phát triển bền vững sản phẩm nông nghiệp. Để đạt được mục tiêu này cần chính sách đồng bộ, minh bạch tài chính, và sự chủ động từ cả hai phía: doanh nghiệp tiên phong, hợp tác xã củng cố năng lực.
Nguồn: Tapchikinhtetaichinh
