Ví dụ minh họa sử dụng chi phí biến đổi, cố định và hỗn hợp trong lập ngân sách hoạt động năm ở công ty thương mại.

[Son.Tran]

Giả định: Công ty thương mại ABC chuyên kinh doanh hàng tiêu dùng, bao gồm các loại sản phẩm như thực phẩm đóng gói, đồ gia dụng và văn phòng phẩm. Ngân sách hoạt động năm của công ty được lập dựa trên dữ liệu sau:

---

1. Chi phí cố định (Fixed Costs)​

Đặc điểm: Chi phí không thay đổi dù doanh số tăng hay giảm.

Hạng mục	Chi phí cố định hàng năm (VNĐ)
Thuê văn phòng	600.000.000​
Lương nhân viên quản lý	1.200.000.000​
Khấu hao tài sản cố định	300.000.000​
Bảo hiểm và chi phí pháp lý	200.000.000​
Tổng cộng	2.300.000.000​

---

2. Chi phí biến đổi (Variable Costs)​

Đặc điểm: Chi phí thay đổi theo doanh số bán hàng.

Hạng mục	Tỷ lệ trên doanh thu (%)	Dự kiến doanh thu (VNĐ)	Chi phí (VNĐ)
Giá vốn hàng bán	60%​	20.000.000.000​	12.000.000.000​
Chi phí hoa hồng nhân viên bán hàng	5%​	20.000.000.000​	1.000.000.000​
Chi phí vận chuyển	2%​	20.000.000.000​	400.000.000​
Tổng cộng			13.400.000.000​

---

3. Chi phí hỗn hợp (Mixed Costs)​

Đặc điểm: Gồm phần cố định và biến đổi.

Hạng mục	Phần cố định (VNĐ)	Phần biến đổi (% theo doanh thu)	Dự kiến chi phí (VNĐ)
Chi phí điện nước	100.000.000​	1%​	300.000.000​
Chi phí quảng cáo	500.000.000​	3%​	1.100.000.000​
Chi phí bảo trì hệ thống CNTT	50.000.000​	0,5%​	150.000.000​
Tổng cộng	650.000.000​		1.550.000.000​

---

4. Ngân sách hoạt động năm​

Dựa trên thông tin trên, ngân sách hoạt động năm của công ty được tổng hợp như sau:

Loại chi phí	Chi phí (VNĐ)
Chi phí cố định	2.300.000.000​
Chi phí biến đổi	13.400.000.000​
Chi phí hỗn hợp	1.550.000.000​
Tổng ngân sách	17.250.000.000​

---

5. Phân tích tác động của các loại chi phí đến ngân sách​

• Chi phí cố định:
  
  • Dù doanh thu có thay đổi, công ty vẫn phải đảm bảo số tiền 2,3 tỷ VNĐ để duy trì hoạt động. Điều này tạo áp lực nếu doanh thu không đạt kỳ vọng.
  • Công ty cần đảm bảo doanh thu tối thiểu để bù đắp chi phí cố định và bắt đầu có lợi nhuận.
• Chi phí biến đổi:
  
  • Với tỷ lệ 67% (bao gồm giá vốn, hoa hồng, và vận chuyển), đây là yếu tố linh hoạt, nhưng tăng tỷ lệ chi phí biến đổi có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận biên.
  • Nếu doanh thu tăng lên 25 tỷ VNĐ, chi phí biến đổi sẽ tăng thêm 25 - 20 = 5 × 67% = 3,3525 - 20 = 3,35 tỷ VNĐ.
• Chi phí hỗn hợp:
  
  • Phần cố định trong chi phí hỗn hợp là 650 triệu VNĐ, không thay đổi bất kể doanh thu. Phần biến đổi tăng theo doanh thu, ví dụ nếu doanh thu tăng thêm 5 tỷ VNĐ, chi phí hỗn hợp tăng thêm 5 × 4,5% = 225 triệu VNĐ.

---

6. Ví dụ với kịch bản doanh thu thấp​

Kịch bản: Doanh thu thực tế chỉ đạt 15 tỷ VNĐ, thay vì 20 tỷ VNĐ.

Loại chi phí	Chi phí (VNĐ)
Chi phí cố định	2.300.000.000​
Chi phí biến đổi	15 × 67% = 10.050.000.000​
Chi phí hỗn hợp	650.000.000 + (15 × 4,5%) = 1.325.000.000​
Tổng chi phí	13.675.000.000​

• Kết quả: Lợi nhuận trước thuế = Doanh thu - Tổng chi phí = 15 - 13,675 = 1,325 tỷ VNĐ (giảm so với dự kiến ban đầu).

---

7. Bài học từ ví dụ​

1. Chi phí cố định tạo áp lực lớn khi doanh thu không đạt kỳ vọng.
2. Chi phí biến đổi giúp công ty linh hoạt hơn, nhưng nếu tỷ lệ chi phí biến đổi quá cao, lợi nhuận biên sẽ thấp.
3. Chi phí hỗn hợp phức tạp hơn trong việc lập dự toán, nhưng việc kiểm soát tốt phần biến đổi có thể giúp giảm rủi ro vượt ngân sách.

---

Kết luận: Công ty thương mại cần lập ngân sách dựa trên các kịch bản khác nhau, hiểu rõ cấu trúc chi phí để đảm bảo ngân sách sát thực tế và phù hợp với mục tiêu tài chính.
Hiểu giúp chúng ta khác biệt và làm tốt hơn.

Các bạn có thể tham gia cùng chúng tôi tại các khoá học của CLEVERCFO:
Khóa CFO: https://clevercfo.com/khoa-hoc-cfo
Khóa kế toán trưởng: https://clevercfo.com/ke-toan-truong
Khóa online: http://clevercfo.com/online