TÓM TẮT
Tính giá theo chi phí mục tiêu «Target Cost» là một trong các phương pháp hiện đại trong kế toán quản trị. Tính ưu việt của Phương pháp đã được thừa nhận trên thế giới vì chi phí mục tiêu là một công cụ khích lệ và tạo thuận lợi cho việc liên kết giữa các bộ phận của qui trình chế tạo (Kaplan và Atkinson, 1998).
Kế toán quản trị ở nước ta mới hình thành trong vài năm gần đây. Một câu hỏi đặt ra là việc áp dụng các phương pháp tính giá sản phẩm hiện đại liệu có thể được thực hiện. Bài viết nhằm giới thiệu phương pháp chi phí mục tiêu, một mặt, giúp cho người đọc làm quen với một phương pháp khác về kế toán chi phí, từ đó có thể cung cấp những kiến thức hữu ích cho các nhà quản trị doanh nghiệp để có định hướng vận dụng một công cụ quản lý hiệu quả hơn. Mặt khác bài viết này cũng đề cập đến khả năng vận dụng phương pháp chi phí mục tiêu ở Việt Nam.
ABSTRACT
«Target Cost» accounting is one of the modern approaches in management accounting. The advantage of this approach is recognized in the world because target cost is a tool enabling and facilitating the integration of various sections of the manufacturing process (Kaplan and Atkinson, 1998).
Management accounting has been used in our country in recent years. One question arising is whether it is possible to apply modern cost accounting approaches. This paper is to introduce target cost approach, on one hand, as a different approach to cost accounting, hence helping business managers to use management tools more effectively. On the other hand, this paper also discusses the possibility of applying the target cost approach to Vietnam.
-Trừ nguyên vật liệu, biến phí trực tiếp với khối lượng sản xuất hoặc tiêu thụ càng ngày càng giảm;
-Trong nhiều trường hợp, việc phân loại chi phí thành chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp là tương đối khó khăn đối với một doanh nghiệp sản xuất khi mà doanh nghiệp phân chia quá trình sản xuất thành nhiều giai đoạn có mức độ độc lập cao;
-Khái niệm chi phí định mức chỉ có giá trị trong một môi trường tương đối ổn định. Trong môi trường được gọi là “biến động không ngừng” như hiện nay, việc điều chỉnh định mức sẽ diễn ra liên tục. Thực tế này dẫn đến sự xem xét lại thường xuyên định mức chi phí.
Như vậy, những lý do trên đây giải thích sự tiến triển của kế toán chi phí từ phương pháp truyền thống thành những phương pháp hiện đại, được biết là phương pháp chi phí mục tiêu (target costing), phương pháp chi phí theo hoạt động (Activity Based Costing, viết tắt là ABC). Các phương pháp kế toán mới này được ứng dụng phổ biến ở những nước có công nghệ phát triển cao như Mỹ, Nhật, Canada. Ngay cả các nước đang phát triển như Trung Quốc cũng bắt đầu ứng dụng các phương pháp này. Hai phương pháp trên đây chưa được biết nhiều ở Việt Nam, nơi mà môi trường kinh tế chưa phát triển và công nghệ sản xuất còn thấp. Tuy nhiên, điều này không thể nói là các phương pháp mới này không được vận dụng ở các doanh nghiệp trong tương lai gần, đặc biệt là các doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài. Bài viết này nhằm giới thiệu phương pháp chi phí mục tiêu, một mặt, giúp cho sinh viên làm quen với một phương pháp mới về kế toán chi phí, mặt khác, có thể cung cấp những kiến thức hữu ích cho các nhà quản trị doanh nghiệp để có định hướng vận dụng một công cụ quản lý hiệu quả hơn.
“Phương pháp chi phí mục tiêu là tổng thể các phương pháp, công cụ quản trị cho phép đạt được mục tiêu chi phí và mục tiêu hoạt động ở giai đoạn thiết kế và kế hoạch hóa sản phẩm mới. Phương pháp cũng cho phép cung cấp một cơ sở kiểm soát ở giai đoạn sản xuất và bảo đảm các sản phẩm này đạt được mục tiêu lợi nhuận đã được xác định phù hợp với chu kỳ sống của sản phẩm”[FONT="][1][/FONT]
Một điểm lưu ý trong định nghĩa này là chi phí mục tiêu liên quan đến khả năng lợi nhuận của sản phẩm gắn với chu kỳ sống sản phẩm, một cách tiếp cận khác biệt với các phương pháp truyền thống.
Theo Takao Tanaka (1993), “phương pháp chi phí mục tiêu là các nổ lực được thực hiện trong các giai đoạn kế hoạch hóa và sản xuất sản phẩm nhằm đạt được mục tiêu chi phí đã được xác lập... mục tiêu là cho phép sản xuất ra các sản phẩm với mục tiêu lợi nhuận trong suốt chu kỳ sống của sản phẩm”.
Định nghĩa của Takao cho thấy, chi phí mục tiêu là một công cụ quản trị theo mục tiêu lợi nhuận có chú ý đến chu kỳ sống của sản phẩm.
Như vậy, định nghĩa về phương pháp chi phí mục tiêu nhấn mạnh mục tiêu cần phải đạt được và thời gian phân tích là chu kỳ sống của sản phẩm. Điều này làm cho phương pháp chi phí mục tiêu khác với phương pháp chi phí theo định mức truyền thống. Từ đó chi phí mục tiêu trở thành một công cụ quản trị chi phí mà nhà hoạch định chính sách hoạt động sử dụng trong các giai đoạn thiết kế và sản xuất để cải tiến quá trình sản xuất, giảm chi phí sản xuất trong tương lai (Kaplan và Atkinson, 1998)
Mô hình phương pháp chi phí mục tiêu
Mặc dù các nguyên tắc của phương pháp chi phí mục tiêu được trình bày theo lý thuyết tương đối giống nhau, các mô hình đưa ra của phương pháp này có một vài khác biệt. Các sơ đồ 2.1; 2.2; và 2.3 minh họa của một mô hình của Sakurai (1990)[FONT="][2][/FONT].
[FONT="][1][/FONT] Nguồn: Les méthodes nouvelles de comptabilité de gestion, trong “Comptabilités de gestion”, Marqués,1998
[FONT="][2][/FONT] Được trích dẫn bởi Marqués, 1998.
Tính giá theo chi phí mục tiêu «Target Cost» là một trong các phương pháp hiện đại trong kế toán quản trị. Tính ưu việt của Phương pháp đã được thừa nhận trên thế giới vì chi phí mục tiêu là một công cụ khích lệ và tạo thuận lợi cho việc liên kết giữa các bộ phận của qui trình chế tạo (Kaplan và Atkinson, 1998).
Kế toán quản trị ở nước ta mới hình thành trong vài năm gần đây. Một câu hỏi đặt ra là việc áp dụng các phương pháp tính giá sản phẩm hiện đại liệu có thể được thực hiện. Bài viết nhằm giới thiệu phương pháp chi phí mục tiêu, một mặt, giúp cho người đọc làm quen với một phương pháp khác về kế toán chi phí, từ đó có thể cung cấp những kiến thức hữu ích cho các nhà quản trị doanh nghiệp để có định hướng vận dụng một công cụ quản lý hiệu quả hơn. Mặt khác bài viết này cũng đề cập đến khả năng vận dụng phương pháp chi phí mục tiêu ở Việt Nam.
ABSTRACT
«Target Cost» accounting is one of the modern approaches in management accounting. The advantage of this approach is recognized in the world because target cost is a tool enabling and facilitating the integration of various sections of the manufacturing process (Kaplan and Atkinson, 1998).
Management accounting has been used in our country in recent years. One question arising is whether it is possible to apply modern cost accounting approaches. This paper is to introduce target cost approach, on one hand, as a different approach to cost accounting, hence helping business managers to use management tools more effectively. On the other hand, this paper also discusses the possibility of applying the target cost approach to Vietnam.
- Đặt vấn đề
-Trừ nguyên vật liệu, biến phí trực tiếp với khối lượng sản xuất hoặc tiêu thụ càng ngày càng giảm;
-Trong nhiều trường hợp, việc phân loại chi phí thành chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp là tương đối khó khăn đối với một doanh nghiệp sản xuất khi mà doanh nghiệp phân chia quá trình sản xuất thành nhiều giai đoạn có mức độ độc lập cao;
-Khái niệm chi phí định mức chỉ có giá trị trong một môi trường tương đối ổn định. Trong môi trường được gọi là “biến động không ngừng” như hiện nay, việc điều chỉnh định mức sẽ diễn ra liên tục. Thực tế này dẫn đến sự xem xét lại thường xuyên định mức chi phí.
Như vậy, những lý do trên đây giải thích sự tiến triển của kế toán chi phí từ phương pháp truyền thống thành những phương pháp hiện đại, được biết là phương pháp chi phí mục tiêu (target costing), phương pháp chi phí theo hoạt động (Activity Based Costing, viết tắt là ABC). Các phương pháp kế toán mới này được ứng dụng phổ biến ở những nước có công nghệ phát triển cao như Mỹ, Nhật, Canada. Ngay cả các nước đang phát triển như Trung Quốc cũng bắt đầu ứng dụng các phương pháp này. Hai phương pháp trên đây chưa được biết nhiều ở Việt Nam, nơi mà môi trường kinh tế chưa phát triển và công nghệ sản xuất còn thấp. Tuy nhiên, điều này không thể nói là các phương pháp mới này không được vận dụng ở các doanh nghiệp trong tương lai gần, đặc biệt là các doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài. Bài viết này nhằm giới thiệu phương pháp chi phí mục tiêu, một mặt, giúp cho sinh viên làm quen với một phương pháp mới về kế toán chi phí, mặt khác, có thể cung cấp những kiến thức hữu ích cho các nhà quản trị doanh nghiệp để có định hướng vận dụng một công cụ quản lý hiệu quả hơn.
- Nội dung phương pháp chi phí mục tiêu
“Phương pháp chi phí mục tiêu là tổng thể các phương pháp, công cụ quản trị cho phép đạt được mục tiêu chi phí và mục tiêu hoạt động ở giai đoạn thiết kế và kế hoạch hóa sản phẩm mới. Phương pháp cũng cho phép cung cấp một cơ sở kiểm soát ở giai đoạn sản xuất và bảo đảm các sản phẩm này đạt được mục tiêu lợi nhuận đã được xác định phù hợp với chu kỳ sống của sản phẩm”[FONT="][1][/FONT]
Một điểm lưu ý trong định nghĩa này là chi phí mục tiêu liên quan đến khả năng lợi nhuận của sản phẩm gắn với chu kỳ sống sản phẩm, một cách tiếp cận khác biệt với các phương pháp truyền thống.
Theo Takao Tanaka (1993), “phương pháp chi phí mục tiêu là các nổ lực được thực hiện trong các giai đoạn kế hoạch hóa và sản xuất sản phẩm nhằm đạt được mục tiêu chi phí đã được xác lập... mục tiêu là cho phép sản xuất ra các sản phẩm với mục tiêu lợi nhuận trong suốt chu kỳ sống của sản phẩm”.
Định nghĩa của Takao cho thấy, chi phí mục tiêu là một công cụ quản trị theo mục tiêu lợi nhuận có chú ý đến chu kỳ sống của sản phẩm.
Như vậy, định nghĩa về phương pháp chi phí mục tiêu nhấn mạnh mục tiêu cần phải đạt được và thời gian phân tích là chu kỳ sống của sản phẩm. Điều này làm cho phương pháp chi phí mục tiêu khác với phương pháp chi phí theo định mức truyền thống. Từ đó chi phí mục tiêu trở thành một công cụ quản trị chi phí mà nhà hoạch định chính sách hoạt động sử dụng trong các giai đoạn thiết kế và sản xuất để cải tiến quá trình sản xuất, giảm chi phí sản xuất trong tương lai (Kaplan và Atkinson, 1998)
Mô hình phương pháp chi phí mục tiêu
Mặc dù các nguyên tắc của phương pháp chi phí mục tiêu được trình bày theo lý thuyết tương đối giống nhau, các mô hình đưa ra của phương pháp này có một vài khác biệt. Các sơ đồ 2.1; 2.2; và 2.3 minh họa của một mô hình của Sakurai (1990)[FONT="][2][/FONT].
[FONT="][1][/FONT] Nguồn: Les méthodes nouvelles de comptabilité de gestion, trong “Comptabilités de gestion”, Marqués,1998
[FONT="][2][/FONT] Được trích dẫn bởi Marqués, 1998.
