Các sai phạm về hạnh toán tài sản thuế thu nhập hoãn lại gây rủi ro cho doanh nghiệp.

[Trần Văn Minh Khang]

Hạch toán tài sản thuế thu nhập hoãn lại là một phần quan trọng trong việc xác định nghĩa vụ thuế và phản ánh trung thực tình hình tài chính của doanh nghiệp. Tuy nhiên, nếu hạch toán sai tài sản thuế thu nhập hoãn lại, doanh nghiệp có thể đối mặt với các rủi ro tài chính và sai lệch trong báo cáo tài chính. Theo mình học thì dưới đây là các sai phạm phổ biến, quy định pháp luật Việt Nam liên quan, và hướng giải quyết.

1. Ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại không phù hợp với lợi ích thuế có thể thu hồi​

• Mô tả sai phạm: Doanh nghiệp ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại dựa trên các khoản chênh lệch tạm thời không chắc chắn sẽ mang lại lợi ích thuế trong tương lai.
• Quy định pháp luật: Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) số 17 - Thuế thu nhập doanh nghiệp và Thông tư 200/2014/TT-BTC, tài sản thuế thu nhập hoãn lại chỉ được ghi nhận khi có khả năng chắc chắn là sẽ có lợi nhuận chịu thuế trong tương lai để bù đắp cho các khoản chênh lệch tạm thời này.
• Hướng giải quyết: Doanh nghiệp cần rà soát các khoản chênh lệch tạm thời và chỉ ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại nếu có bằng chứng hợp lý rằng doanh nghiệp sẽ có thu nhập chịu thuế để bù đắp các khoản đó. Nếu phát hiện ghi nhận sai, cần điều chỉnh lại báo cáo tài chính để phản ánh chính xác giá trị tài sản thuế.

2. Không đánh giá lại tài sản thuế thu nhập hoãn lại khi có thay đổi về lợi nhuận chịu thuế trong tương lai​

• Mô tả sai phạm: Doanh nghiệp không thực hiện đánh giá lại tài sản thuế thu nhập hoãn lại khi có thay đổi về triển vọng lợi nhuận trong tương lai, dẫn đến giá trị tài sản thuế không phản ánh đúng thực tế.
• Quy định pháp luật: Theo Thông tư 200/2014/TT-BTC, doanh nghiệp phải đánh giá lại tài sản thuế thu nhập hoãn lại tại mỗi kỳ lập báo cáo tài chính để đảm bảo giá trị ghi nhận phù hợp với khả năng thu hồi.
• Hướng giải quyết: Doanh nghiệp cần thường xuyên đánh giá lại các tài sản thuế thu nhập hoãn lại dựa trên dự báo về lợi nhuận chịu thuế trong tương lai. Nếu dự báo thay đổi, cần điều chỉnh giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại tương ứng.

3. Ghi nhận không đầy đủ tài sản thuế thu nhập hoãn lại từ các khoản lỗ tài chính có thể được khấu trừ trong tương lai​

• Mô tả sai phạm: Doanh nghiệp không ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại cho các khoản lỗ tài chính có thể được khấu trừ thuế trong tương lai, làm mất cơ hội ghi nhận tài sản thuế.
• Quy định pháp luật: VAS 17 yêu cầu doanh nghiệp ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại nếu có khả năng các khoản lỗ tài chính sẽ được bù đắp bằng lợi nhuận chịu thuế trong tương lai.
• Hướng giải quyết: Doanh nghiệp cần rà soát và ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại cho các khoản lỗ tài chính có khả năng bù đắp được bằng lợi nhuận trong tương lai. Nếu có sai sót, cần điều chỉnh để ghi nhận tài sản thuế phù hợp.

4. Ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại cho các khoản chênh lệch tạm thời không được chấp nhận​

• Mô tả sai phạm: Doanh nghiệp ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại cho các khoản chênh lệch tạm thời mà quy định pháp luật không cho phép.
• Quy định pháp luật: Theo VAS 17 và Thông tư 200/2014/TT-BTC, chỉ các khoản chênh lệch tạm thời được pháp luật chấp nhận mới được ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại.
• Hướng giải quyết: Doanh nghiệp cần phân loại và chỉ ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại cho các khoản chênh lệch tạm thời được pháp luật cho phép. Khi phát hiện sai phạm, cần điều chỉnh lại để không ghi nhận tài sản thuế cho các khoản chênh lệch không hợp lệ.

5. Không phản ánh đúng giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại trong báo cáo tài chính hợp nhất​

• Mô tả sai phạm: Trong báo cáo tài chính hợp nhất, doanh nghiệp không cộng gộp hoặc loại trừ đúng giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại từ các công ty con, làm sai lệch báo cáo hợp nhất.
• Quy định pháp luật: Theo Thông tư 202/2014/TT-BTC về lập và trình bày báo cáo tài chính hợp nhất, doanh nghiệp cần trình bày đầy đủ và chính xác các tài sản thuế thu nhập hoãn lại trong báo cáo hợp nhất.
• Hướng giải quyết: Doanh nghiệp cần kiểm tra lại việc hợp nhất các tài sản thuế thu nhập hoãn lại từ các công ty con và đảm bảo cộng gộp, loại trừ chính xác để không gây sai lệch trên báo cáo tài chính hợp nhất.

6. Không trích lập dự phòng cho tài sản thuế thu nhập hoãn lại khi có dấu hiệu giảm giá trị​

• Mô tả sai phạm: Khi có dấu hiệu rằng tài sản thuế thu nhập hoãn lại sẽ không thu hồi được toàn bộ giá trị, nhiều doanh nghiệp không thực hiện trích lập dự phòng, dẫn đến giá trị tài sản bị phản ánh quá cao.
• Quy định pháp luật: Theo VAS 17 và Thông tư 200/2014/TT-BTC, doanh nghiệp phải trích lập dự phòng giảm giá cho các tài sản thuế thu nhập hoãn lại nếu có dấu hiệu không thể thu hồi toàn bộ.
• Hướng giải quyết: Doanh nghiệp cần thường xuyên đánh giá khả năng thu hồi của tài sản thuế thu nhập hoãn lại và trích lập dự phòng nếu có dấu hiệu suy giảm giá trị. Điều này giúp đảm bảo báo cáo tài chính phản ánh đúng thực tế tài chính.

Tổng kết​

Việc hạch toán sai tài sản thuế thu nhập hoãn lại có thể dẫn đến rủi ro lớn về tài chính và ảnh hưởng đến tính trung thực của báo cáo tài chính. Để tránh sai phạm, doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định trong Chuẩn mực kế toán Việt Nam và Thông tư 200/2014/TT-BTC, đồng thời cần có các quy trình kiểm tra nội bộ và đánh giá định kỳ để đảm bảo các tài sản thuế thu nhập hoãn lại được ghi nhận và trình bày chính xác trong báo cáo tài chính.

Các anh chị đi trước góp ý thêm giúp em để hoàn thiện thêm phục vụ cho công việc.