Theo mình học thì dưới đây là các sai phạm phổ biến về hạch toán Nguyên giá Tài sản cố định (TSCĐ) hữu hình có thể gây rủi ro cho doanh nghiệp, cùng với quy định của pháp luật Việt Nam và hướng giải quyết:
Việc hạch toán nguyên giá TSCĐ hữu hình đóng vai trò quan trọng trong việc phản ánh chính xác tài sản của doanh nghiệp. Tuân thủ đúng các quy định của pháp luật không chỉ giúp doanh nghiệp quản lý tài sản hiệu quả mà còn tránh các rủi ro pháp lý và tài chính.
Các anh chị đi trước góp ý thêm giúp mình để hoàn thiện thêm phục vụ cho công việc.
1. Ghi nhận thiếu các chi phí phát sinh liên quan đến việc đưa TSCĐ vào sử dụng
Sai phạm:
- Không ghi nhận đầy đủ các chi phí phát sinh trực tiếp liên quan đến việc đưa tài sản vào sử dụng như chi phí vận chuyển, lắp đặt, chi phí thử nghiệm, hoặc các chi phí bảo hiểm trong quá trình vận chuyển.
- Chỉ ghi nhận giá mua ban đầu mà bỏ qua các chi phí khác có liên quan.
Quy định pháp luật:
- Thông tư 45/2013/TT-BTC, Điều 4 quy định về nguyên giá TSCĐ hữu hình: Nguyên giá là toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để có được TSCĐ tính đến thời điểm đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng. Các chi phí này bao gồm: giá mua, thuế, chi phí vận chuyển, lắp đặt, thử nghiệm, và các chi phí liên quan khác.
Hướng giải quyết:
- Kiểm tra lại toàn bộ quá trình mua sắm và các chi phí liên quan đến TSCĐ để đảm bảo đã ghi nhận đầy đủ và chính xác.
- Lập hồ sơ chứng từ đầy đủ cho từng khoản chi phí và đảm bảo chúng được tính vào nguyên giá tài sản.
- Nếu phát hiện thiếu sót, điều chỉnh lại số liệu kế toán và báo cáo tài chính.
2. Ghi nhận chi phí phát sinh sau khi đưa TSCĐ vào sử dụng vào nguyên giá
Sai phạm:
- Doanh nghiệp ghi nhận các chi phí bảo dưỡng, sửa chữa, thay thế hoặc nâng cấp sau khi tài sản đã được đưa vào sử dụng vào nguyên giá của TSCĐ.
- Sai phạm này khiến nguyên giá bị phóng đại, dẫn đến việc trích khấu hao sai và ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh.
Quy định pháp luật:
- Thông tư 45/2013/TT-BTC, Điều 4 quy định rõ chỉ các chi phí liên quan đến việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng mới được tính vào nguyên giá. Chi phí phát sinh sau đó, như chi phí bảo dưỡng, sửa chữa định kỳ, cần được ghi nhận vào chi phí kinh doanh trong kỳ chứ không được cộng vào nguyên giá.
Hướng giải quyết:
- Xem xét kỹ lưỡng các khoản chi phí phát sinh sau khi tài sản đã đưa vào sử dụng để đảm bảo không ghi nhầm vào nguyên giá.
- Nếu đã ghi nhầm, cần điều chỉnh lại nguyên giá TSCĐ và cập nhật lại khấu hao.
- Rà soát quy trình quản lý tài sản để phân biệt rõ giữa chi phí bảo dưỡng và chi phí đầu tư nâng cấp.
3. Ghi nhận sai nguyên giá khi nhận tài sản từ các nguồn phi giao dịch
Sai phạm:
- Ghi nhận sai nguyên giá khi doanh nghiệp nhận tài sản từ các nguồn không qua mua bán trực tiếp, chẳng hạn như tài sản nhận biếu tặng, tài sản góp vốn hoặc được điều chuyển từ đơn vị khác.
- Ghi nhận sai giá trị thực tế của tài sản do không xác định đúng giá trị hợp lý của tài sản.
Quy định pháp luật:
- Theo Thông tư 45/2013/TT-BTC, Điều 4, khi nhận tài sản không qua mua bán (như tài sản góp vốn, biếu tặng), nguyên giá của TSCĐ phải được xác định theo giá trị hợp lý tại thời điểm ghi nhận. Giá trị hợp lý có thể là giá thị trường hoặc giá thẩm định bởi các cơ quan có thẩm quyền.
Hướng giải quyết:
- Kiểm tra lại các tài sản không qua mua bán và xác định lại nguyên giá theo giá trị hợp lý tại thời điểm nhận tài sản.
- Điều chỉnh lại số liệu kế toán và báo cáo tài chính nếu phát hiện sai lệch.
- Nếu cần, sử dụng dịch vụ thẩm định giá của các cơ quan thẩm quyền để xác định giá trị hợp lý của tài sản.
4. Không ghi nhận hoặc ghi nhận sai phần thuế liên quan trong nguyên giá
Sai phạm:
- Không ghi nhận đúng phần thuế liên quan (ví dụ: thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt) vào nguyên giá của TSCĐ hữu hình.
- Doanh nghiệp có thể bỏ sót phần thuế này hoặc ghi nhận sai vào chi phí, dẫn đến việc nguyên giá tài sản bị giảm hoặc tăng không đúng quy định.
Quy định pháp luật:
- Theo Thông tư 45/2013/TT-BTC, các loại thuế không được hoàn lại như thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt... phải được tính vào nguyên giá của TSCĐ.
Hướng giải quyết:
- Kiểm tra lại toàn bộ chứng từ thuế liên quan đến TSCĐ để đảm bảo đã ghi nhận đúng và đủ vào nguyên giá tài sản.
- Điều chỉnh số liệu kế toán nếu phát hiện thuế bị ghi nhận sai hoặc chưa được ghi nhận.
5. Không ghi nhận đầy đủ chi phí lãi vay vào nguyên giá TSCĐ
Sai phạm:
- Chi phí lãi vay trong quá trình đầu tư xây dựng hoặc mua sắm TSCĐ không được tính vào nguyên giá, mà ghi nhận vào chi phí tài chính của kỳ.
- Điều này dẫn đến việc hạch toán sai nguyên giá của tài sản và ảnh hưởng đến việc tính khấu hao.
Quy định pháp luật:
- Theo Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 45/2013/TT-BTC, chi phí lãi vay phát sinh trong quá trình đầu tư TSCĐ nếu đáp ứng đủ điều kiện thì được tính vào nguyên giá của TSCĐ cho đến khi tài sản sẵn sàng sử dụng.
Hướng giải quyết:
- Rà soát lại các khoản chi phí lãi vay trong quá trình đầu tư xây dựng hoặc mua sắm TSCĐ.
- Nếu phát hiện chưa ghi nhận vào nguyên giá, cần điều chỉnh lại báo cáo tài chính và hạch toán đầy đủ.
6. Không điều chỉnh nguyên giá khi tài sản có sự thay đổi lớn về giá trị
Sai phạm:
- Doanh nghiệp không điều chỉnh nguyên giá TSCĐ khi có các yếu tố làm thay đổi lớn về giá trị của tài sản, chẳng hạn như nâng cấp tài sản, thay đổi về giá trị thị trường, hoặc phát hiện ra sai sót trong quá trình ghi nhận ban đầu.
Quy định pháp luật:
- Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 45/2013/TT-BTC quy định rằng doanh nghiệp phải điều chỉnh nguyên giá khi có các yếu tố ảnh hưởng lớn đến giá trị của tài sản, bao gồm việc nâng cấp hoặc sửa chữa tài sản.
Hướng giải quyết:
- Thực hiện kiểm tra định kỳ giá trị TSCĐ và lập kế hoạch điều chỉnh nguyên giá khi có sự thay đổi đáng kể về tình trạng hoặc giá trị tài sản.
- Nếu có sai sót hoặc thay đổi, điều chỉnh số liệu kế toán để phản ánh đúng giá trị tài sản.
7. Hạch toán sai trong trường hợp thanh lý, nhượng bán TSCĐ
Sai phạm:
- Doanh nghiệp không loại bỏ nguyên giá của TSCĐ khỏi sổ sách khi thanh lý hoặc nhượng bán tài sản, dẫn đến tình trạng tài sản ảo trên báo cáo tài chính.
- Ghi nhận sai giá trị tài sản còn lại khi nhượng bán, thanh lý.
Quy định pháp luật:
- Theo Thông tư 45/2013/TT-BTC, khi TSCĐ được thanh lý hoặc nhượng bán, doanh nghiệp phải loại bỏ nguyên giá và giá trị hao mòn lũy kế ra khỏi sổ sách kế toán.
Hướng giải quyết:
- Đảm bảo rằng tất cả các tài sản được thanh lý hoặc nhượng bán đều được loại bỏ khỏi sổ sách theo đúng quy định.
- Điều chỉnh báo cáo tài chính nếu phát hiện có sai sót trong việc ghi nhận thanh lý hoặc nhượng bán TSCĐ.
Việc hạch toán nguyên giá TSCĐ hữu hình đóng vai trò quan trọng trong việc phản ánh chính xác tài sản của doanh nghiệp. Tuân thủ đúng các quy định của pháp luật không chỉ giúp doanh nghiệp quản lý tài sản hiệu quả mà còn tránh các rủi ro pháp lý và tài chính.
Các anh chị đi trước góp ý thêm giúp mình để hoàn thiện thêm phục vụ cho công việc.
