Bài 5: Đây là năm đầu tiên Công ty Ánh Sao ký hợp đồng kiểm toán báo cáo tài chính cho công ty TNHH Hoàng tử, một doanh nghiệp thương mại hiện đang là nhà phân phối của bốn công ty sản xuất hàng tiêu dùng có tên tuổi. Kiểm toán viên Tài đang lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính cho năm kết thúc ngày 31/12/200X của Công ty TNHH Hoàng Tử và đã thu thập một số thông tin chủ yếu như sau:
Hàng ngày, căn cứ vào đặt hàng của Hoàng Tử, các nhà phân phối chở hàng giao cho Hoàng Tử. Tuy nhiên, do nhu cầu khách hàng thường thay đổi nên có nhiều ngày họ phải giao hàng đến hai hoặc ba lần.
Các nhà phân phối này bán chịu cho Hoàng Tử với thời hạn thanh toán từ 30 đến 45 ngày, và họ đã cung cấp các khoản nợ ngắn hạn thường xuyên cao gấp đôi vốn chủ sở hữu của Hoàng Tử. Do đó, Hoàng Tử không có nợ dài hạn. Tuy nhiên, họ luôn kiểm soát khả chặt chẽ tình hình công nợ đối với Hoàng Tử thông qua việc gửi thư thông báo nợ hàng tháng, và thực hiện đối chiếu công nợ sáu tháng một lần.
Theo những thông tin đáng tin cậy mà kiểm toán viên Tài đã thu thập được, tình hình kinh doanh của Hoàng tử khá tốt. Trong năm 200X, số vòng quay của tài sản khoảng 12 vòng/năm. Hàng tồn kho quay khá nhanh với tốc độ 24 vòng/năm. Để đạt được kết quả trên, Hoàng Tử phải chấp nhận mức tỷ lệ lãi gộp khá thấp là 15% (các đơn vị cùng ngành là 20%).
Tình hình nợ phải thu của Hoàng Tử khá tốt vì chủ yếu công ty bán hàng thu tiền mặt tại các cửa hàng, ngoại trừ việc bán chịu cho một vài siêu thị lớn. Số dư tiền của Hoàng Tử thường chiếm khoảng 25% tổng tài sản, trong khi nợ phải thu chỉ chiếm khoảng 5% tài sản ngắn hạn.
Tài sản dài hạn của Hoàng Tử chủ yếu là các cửa hàng và xe tải, chiếm khoảng 25% tổng tài sản. Để thực hiện mọi hoạt động kinh doanh của mình, Hoàng Tử chỉ sử dụng 15 nhân viên, trong đó có 2 tài xế xe tải và 5 bảo vệ chi làm việc ban đêm. Ngoài ra, để giảm nhẹ công việc, Hoàng Tử đang sử dụng phương pháp kiểm kê định kỳ đối với hàng tồn kho và áp dụng một chương trình kế toán trên máy.
Yêu cầu:
a) Hãy cho biết các vấn đề quan trọng mà kiểm toán viên Tài cần chú ý khi kiểm toán báo cáo tài chính cho niên độ kết thúc vào ngày 31/12/200X của Công ty Hoàng Tử? Giải thích vắn tắt lý do?
b) Nêu những thủ tục kiểm toán quan trọng kiểm toán viên Tài cần áp dụng?
c) Những thông tin nào kiểm toán viên Tài cần tìm hiểu thêm để có thể thu hẹp phạm vi kiểm tra của mình? Giải thích vắn tắt.
a) Các vấn đề kiểm toán viên Tài cần quan tâm được xác định căn cứ vào hai yếu tố là trọng yếu và rủi ro kiểm toán:
* Mức trọng yếu:
Tỷ trọng các khoản mục trong tổng tài sản như sau:
- Tài sản dài hạn: 25% tổng tài sản.
- Tài sản ngắn hạn: 75% tổng tài sản, trong đó:
+ Tiền: 25% tổng tài sản.
+ Nợ phải thu: 3,75% tổng tài sản (5% tài sản ngắn hạn x 75% tổng tài sản).
+ Hàng tồn kho: 37,5% tổng tài sản.
Hàng tồn kho/Tổng tài sản = Hàng tồn kho/Giá vốn hàng bán x Giá vốn hàng bán/Doanh thu x Doanh thu/ Tổng tài sản
= 1/24 x (1- 15%) x 12 = 42,5% tổng tài sản.
+ Nợ phải trả người bán ít nhất là 67% tổng tài sản (gấp đôi vốn chủ sở hữu nếu không có nợ dài hạn).
*Rủi ro kiểm toán:
Rủi ro tiềm tàng: các khoản mục cần lưu ý:
- Tài sản cố định chủ yếu là cửa hàng và xe tải, có rủi ro về quyền sở hữu.
- Tiền: do công ty chủ yếu bán hàng thu bằng tiền mặt, do vậy rủi ro cao.
- Hàng tồn kho: do nghiệp vụ mua và bán phát sinh rất nhiều.
*Rủi ro kiểm soát:
Các khoản mục cần lưu ý là:
- Hàng tồn kho; do sử dụng phương pháp kiểm kê định kỳ,
- Rủi ro kiểm soát chung tăng do đơn vị có ít nhân viên, nhân viên phòng kế toán thường xuyên thay đổi.
Kết hợp các nhân tố trên, kiểm toán viên Tài sẽ ghi nhận các khoản mục cần chú ý (xếp theo thứ tự) như sau:
- Hàng tồn kho: trọng yếu, rủi ro tiềm tàng và kiểm soát cao.
- Tiền: trọng yếu, rủi ro tiềm tàng cao.
- Nợ phải trả người bán: rất trọng yếu, rủi ro tiềm tàng thấp.
- Tài sản cố định: trọng yếu, rủi ro tiềm tàng trung bình.
b) Những thủ tục kiểm toán quan trọng:
- Chứng kiến kiểm kê hàng tồn kho vào thời điểm khóa sổ.
- Kiểm quỹ tiền mặt tồn quỹ đồng loạt không báo trước.
- Gửi thư xác nhận nợ phải trả, kết hợp việc kiểm tra chính hợp với thư thông báo nợ và biên bản đối chiếu công nợ. Xem xét việc thanh toán nợ sau ngày khóa sổ.
- Kiểm tra chứng từ về quyền sở hữu đối với tài sản cố định.
c) Những thông tin có thể tìm hiểu để thu hẹp phạm vi kiểm toán:
- Sự phân công phân nhiệm, chú ý những trường hợp vi phạm nguyên tắc bất kiêm nhiệm.
- Hệ thống thông tin kế toán của đơn vị.
- Kiểm soát nội bộ đối với khâu thu quỹ.
- Hệ thống sổ chi tiết nhà cung cấp và công tác theo dõi, đổi chiếu công nợ với nhà cung cấp.
Hàng ngày, căn cứ vào đặt hàng của Hoàng Tử, các nhà phân phối chở hàng giao cho Hoàng Tử. Tuy nhiên, do nhu cầu khách hàng thường thay đổi nên có nhiều ngày họ phải giao hàng đến hai hoặc ba lần.
Các nhà phân phối này bán chịu cho Hoàng Tử với thời hạn thanh toán từ 30 đến 45 ngày, và họ đã cung cấp các khoản nợ ngắn hạn thường xuyên cao gấp đôi vốn chủ sở hữu của Hoàng Tử. Do đó, Hoàng Tử không có nợ dài hạn. Tuy nhiên, họ luôn kiểm soát khả chặt chẽ tình hình công nợ đối với Hoàng Tử thông qua việc gửi thư thông báo nợ hàng tháng, và thực hiện đối chiếu công nợ sáu tháng một lần.
Theo những thông tin đáng tin cậy mà kiểm toán viên Tài đã thu thập được, tình hình kinh doanh của Hoàng tử khá tốt. Trong năm 200X, số vòng quay của tài sản khoảng 12 vòng/năm. Hàng tồn kho quay khá nhanh với tốc độ 24 vòng/năm. Để đạt được kết quả trên, Hoàng Tử phải chấp nhận mức tỷ lệ lãi gộp khá thấp là 15% (các đơn vị cùng ngành là 20%).
Tình hình nợ phải thu của Hoàng Tử khá tốt vì chủ yếu công ty bán hàng thu tiền mặt tại các cửa hàng, ngoại trừ việc bán chịu cho một vài siêu thị lớn. Số dư tiền của Hoàng Tử thường chiếm khoảng 25% tổng tài sản, trong khi nợ phải thu chỉ chiếm khoảng 5% tài sản ngắn hạn.
Tài sản dài hạn của Hoàng Tử chủ yếu là các cửa hàng và xe tải, chiếm khoảng 25% tổng tài sản. Để thực hiện mọi hoạt động kinh doanh của mình, Hoàng Tử chỉ sử dụng 15 nhân viên, trong đó có 2 tài xế xe tải và 5 bảo vệ chi làm việc ban đêm. Ngoài ra, để giảm nhẹ công việc, Hoàng Tử đang sử dụng phương pháp kiểm kê định kỳ đối với hàng tồn kho và áp dụng một chương trình kế toán trên máy.
Yêu cầu:
a) Hãy cho biết các vấn đề quan trọng mà kiểm toán viên Tài cần chú ý khi kiểm toán báo cáo tài chính cho niên độ kết thúc vào ngày 31/12/200X của Công ty Hoàng Tử? Giải thích vắn tắt lý do?
b) Nêu những thủ tục kiểm toán quan trọng kiểm toán viên Tài cần áp dụng?
c) Những thông tin nào kiểm toán viên Tài cần tìm hiểu thêm để có thể thu hẹp phạm vi kiểm tra của mình? Giải thích vắn tắt.
Bài giải
a) Các vấn đề kiểm toán viên Tài cần quan tâm được xác định căn cứ vào hai yếu tố là trọng yếu và rủi ro kiểm toán:
* Mức trọng yếu:
Tỷ trọng các khoản mục trong tổng tài sản như sau:
- Tài sản dài hạn: 25% tổng tài sản.
- Tài sản ngắn hạn: 75% tổng tài sản, trong đó:
+ Tiền: 25% tổng tài sản.
+ Nợ phải thu: 3,75% tổng tài sản (5% tài sản ngắn hạn x 75% tổng tài sản).
+ Hàng tồn kho: 37,5% tổng tài sản.
Hàng tồn kho/Tổng tài sản = Hàng tồn kho/Giá vốn hàng bán x Giá vốn hàng bán/Doanh thu x Doanh thu/ Tổng tài sản
= 1/24 x (1- 15%) x 12 = 42,5% tổng tài sản.
+ Nợ phải trả người bán ít nhất là 67% tổng tài sản (gấp đôi vốn chủ sở hữu nếu không có nợ dài hạn).
*Rủi ro kiểm toán:
Rủi ro tiềm tàng: các khoản mục cần lưu ý:
- Tài sản cố định chủ yếu là cửa hàng và xe tải, có rủi ro về quyền sở hữu.
- Tiền: do công ty chủ yếu bán hàng thu bằng tiền mặt, do vậy rủi ro cao.
- Hàng tồn kho: do nghiệp vụ mua và bán phát sinh rất nhiều.
*Rủi ro kiểm soát:
Các khoản mục cần lưu ý là:
- Hàng tồn kho; do sử dụng phương pháp kiểm kê định kỳ,
- Rủi ro kiểm soát chung tăng do đơn vị có ít nhân viên, nhân viên phòng kế toán thường xuyên thay đổi.
Kết hợp các nhân tố trên, kiểm toán viên Tài sẽ ghi nhận các khoản mục cần chú ý (xếp theo thứ tự) như sau:
- Hàng tồn kho: trọng yếu, rủi ro tiềm tàng và kiểm soát cao.
- Tiền: trọng yếu, rủi ro tiềm tàng cao.
- Nợ phải trả người bán: rất trọng yếu, rủi ro tiềm tàng thấp.
- Tài sản cố định: trọng yếu, rủi ro tiềm tàng trung bình.
b) Những thủ tục kiểm toán quan trọng:
- Chứng kiến kiểm kê hàng tồn kho vào thời điểm khóa sổ.
- Kiểm quỹ tiền mặt tồn quỹ đồng loạt không báo trước.
- Gửi thư xác nhận nợ phải trả, kết hợp việc kiểm tra chính hợp với thư thông báo nợ và biên bản đối chiếu công nợ. Xem xét việc thanh toán nợ sau ngày khóa sổ.
- Kiểm tra chứng từ về quyền sở hữu đối với tài sản cố định.
c) Những thông tin có thể tìm hiểu để thu hẹp phạm vi kiểm toán:
- Sự phân công phân nhiệm, chú ý những trường hợp vi phạm nguyên tắc bất kiêm nhiệm.
- Hệ thống thông tin kế toán của đơn vị.
- Kiểm soát nội bộ đối với khâu thu quỹ.
- Hệ thống sổ chi tiết nhà cung cấp và công tác theo dõi, đổi chiếu công nợ với nhà cung cấp.
